Elektra skrypt5

Skutki działania prądu zależą od jego rodzaju, wartości i częstotliwości, czasu przepływu, drogi przepływu oraz stanu fizycznego i psychicznego organizmu w chwili rażenia.

Działanie pośrednie. Należą do nich:

-    oparzenia lukiem elektrycznym lub nagrzanymi elementami urządzeń i instalacji,

-    uszkodzenia oczu wywołane dużym ciśnieniem i jaskrawością łuku elektrycznego,

-    zatrucie toksycznymi gazami z topiących się przewodów, wykładzin itp.,

-    uszkodzenia ciała spowodowane wirującymi elementami urządzeń,

-    uszkodzenia ciała spowodowane upadkiem na skutek porażenia.

Ze względu na prawdopodobieństwo występowania określonych skutków oddziaływania prądu przemiennego na ciało ludzkie, można wyróżnić następujące strefy przedstawione na rys. 11.1:

AC-I zazwyczaj brak reakcji organizmu.

AC-2 zazwyczaj nie występują szkodliwe skutki patofizjologiczne. Linia b jest progiem samodzielnego uwolnienia człowieka od kontaktu z częścią pod napięciem.

AC-3 zazwyczaj nie występują uszkodzenia organiczne. Prawdopodobieństwo skurczu mięśni i trudności w oddychaniu przy przepływie prądu w czasie dłuższym niż 2 s. Odwracalne zakłócenia powstawania i przenoszenia impulsów w sercu, włącznie z migotaniem przedsionków i przejściową blokadą pracy serca, bez migotania komór serca, zakłócenia wzrastające wraz z wielkością prądu i czasem jego przepływu.

AC-4 dodatkowo, oprócz charakterystycznych dla strefy AC-3, pojawia się wzrastające wraz z wartością prądu i czasem jego przepływu niebezpieczeństwo skutków patofizjologicznych, np. zatrzymanie czynności serca, zatrzymanie oddychania i ciężkie oparzenia.

0,10,2 0,5 1 2    5 10 20 50 100 200 500 1000 2000500010000

l(mA)

Rys. MA. Strefy skutków oddziaływania prądu przemiennego o częstotliwości 50/60 Hz na ciało ludzkie, na drodze lewa ręka-stopy

■

Ze względu na prawdopodobieństwo wywołania migotania komór serca, wyróżnia się następujące strefy:

AC-4.1 5% przypadków migotania komór serca,

AC-4.2 nie więcej niż 50% przypadków,

AC-4.3 powyżej 50% przypadków.

Skutki oddziaływania prądu stałego są przeważnie mniejsze niż prądu przemiennego tej samej wartości.

Ochronę przeciwporażeniową można realizować przez tzw. ochronę przed dotykiem bezpośrednim (ochrona podstawowa) lub przez ochronę przed dotykiem pośrednim (ochrona dodatkowa).

Ochronę przed dotykiem bezpośrednim można zapewnić przez zastosowanie co najmniej jednego z następujących środków ochrony:

—    izolacji,

—    osłon i pokryw ochronnych,

—    barier i przegród,

—    umieszczenie części czynnych urządzeń poza zasięgiem ręki (zastosowanie odpowiednio dużych odległości).

Ochronę podstawową powinny mieć wszystkie urządzenia i elementy instalacji elektrycznych o napięciu powyżej 25 V wartości skutecznej prądu przemiennego lub 65 V prądu stałego nietęiniącego.

Ochronę przed dotykiem pośrednim można realizować przez zastosowanie:

—    samoczynnego szybkiego wyłączenia zasilania,

—    urządzeń n klasy ochronności (o wzmocnionej izolacji),

—    dodatkowego izolowania stanowisk pracy,

—    nieuzicmionych połączeń wyrównawczych miejscowych,

—    separacji elektrycznej [2, 3],

—    środków ochrony osobistej.

Ochrona przed dotykiem bezpośrednim jest niewystarczająca do całkowitej eliminacji zagrożenia porażeniem. Wobec tego stosuje się urządzenia ochrony dodatkowej, które pozwalają między innymi wykryć uszkodzenie i wyłączyć zasilanie uszkodzonego obwodu lub odbiornika. Taką rolę spełniają bezpieczniki, a także łączniki samoczynne wyposażone w odpowiednie wyzwalacie i przekaźniki.

Bezpieczniki topikowe służą najczęściej do przerwania obwodu zwarciowego przez stopienie się elementu topikowego. Przepaloną wkładkę topikową należy zastąpić nową wkładką o tym samym prądzie znamionowym.

Wyłączniki instalacyjne są stosowane do zabezpieczania instalacji oraz urządzeń elektrycznych przed skutkami zwarć i przeciążeń.

Nadprądowc urządzenia ochronne charakteryzuje się wartością znamionową prądu I_N oraz prądem zadziałania urządzenia J_a, który zależy od czasu wymaganego wyłączenia.

179