skanuj0044

Zręby archeologii

FAZA    DEKORACJA    KSZTAŁT

Sacaton 1000-1175 n.e.

Santa Cruz 875-1000 n.e.

Gila Butte 800-875 n.e.

Estrella 650-700 n.e.

Typologia ceramiki na przykładzie pięćsetfetniej sekwencji stylów mis Hohokam z amerykańskiego Południowego Zachodu.

Seriacja

Możliwości poznawcze tkwiące w zasadzie „podobne idzie w parze z podobnym" zostały rozwinięte dla badań współ-występowania znalezisk w zespołach: znacznie rzadziej służą do oceny pojedynczych izolowanych obiektów. Technika seriacji pozwala porządkować zespoły artefaktów w szeregi lub serie używane następnie do ustalania kolejności ich występowania w czasie. Jest to więc ćwiczenie z chronologii względnej. Stosuje się dwie wersje owej techniki: seriację kontekstową i seriację częstotliwości.

Seriacja kontekstowa. Tą seriacją rządzi czas trwania różnych stylów (kształt i ornamentyka przedmiotów). Pionierem metody był William Matthew Fiinders Petrie. Pracując w Diospoiis Parva w Górnym Egipcie pod sam koniec XIX wieku. Petrie odkrył szereg grobów predynastycznych. które nie mogły być ze sobą powiązane stratygraficznie ani też nie łączyły się z żadnymi historycznymi listami królów z następnego okresu dynastycznego. Petrie pragnął ustawić groby w porządku chronologicznym, zaczął więc od stworze-nia inwentarza ich zawartości. Dla każdego grobu sporządził osobny wykaz znalezionych w nim artefaktowiNastępnie ułożył poszczególne wykazy obok siebie i przemieszczając je wielokrotnie z miejsca na miejsce, zdołał uporządkować znaleziska od najwcześniejszych do najpóźniejszych. Metoda, którą zastosował, polegała na ustaleniu, które z najliczniej występujących na wykazach artefaktów pojawiają się na nich jedynie przez krótki okres czasu. W ten sposób otrzymał sekwencję zespqłów (a zarazem grobów) uporządkowanych według, jak sądził, ich chronologii względną.

Późniejsze prace przeprowadzone w Egipcie w znacznym stopniu dowiodły słuszności metody Petriego i pokazały. że ustalony przez niego porządek seryjny grobów ogólnie odzwierciedla ich rzeczywistą sekwencję chronologiczną.

Seriacja częstotliwości. Podobny problem - brak jakiejkolwiek zewnętrznej informacji chronologicznej - napotkali amerykańscy archeolodzy badający stanowiska Majów na Jukatanie w latach czterdziestych XX wieku. Ich materiałem był jednak zbiór ceramiki odnalezionej bez kontekstu stratygraficznego. WTyrri konkretnym przypadku należało umieścić zespoły ceramiki w takim porządku seryjnym, aby można było skonstruować chronologię względną budowli i monumentów, z którymi te zespoły były powiązane. Rozwiązaniem stała się seriacja częstotliwości, która opiera się głównie na mierzeniu zmian proporcjonalnej obfitości lub częstotliwości występowania stylów ceramicznych. Dwa podstawowe założenia tej metody zostały przedstawione przez W. S. Robinsona w artykule, który wszedł do klasyki archeologii, oraz w innym artykule, którego autorem był G. W. Brainerd: oba opublikowane zostały' w czasopiśmie „American Antiąuity" w 1951 roku.

Obaj uczeni przyjęli, że style ceramiczne stają się stopniowo coraz bardziej popularne, osiągają szczyt popularności. a następnie zanikają: zjawisko to przedstawione, gra -

116