skanuj0023 (166)

46 Teoria wielostronnego kształcenia a modele lekcji

rozwiązując zadania, których nie może rozwiązać za pomocą posiadanej wiedzy i umiejętności lecz posiłkując się myśleniem produktywnym.

Problemy mogą mieć charakter:

—    orientacyjny (dominujące w klasach I-III),

—    decyzyjny (występują najrzadziej),

—    wykonawczy (w szkole występują łącznie z poznawczymi i decyzyjnymi, i przyjmują postać wykonawczo--poznawczych, wykonawczo-decyzyjnych).

Tok rozwiązywania problemów ujmowany jest najczęściej w postaci 5 faz, których kolejność jest raczej nieodwracalna:

1.    odczucie sytuacji problemowej,

2.    sformułowanie i analiza problemu,

3.    wytwarzanie pomysłów rozwiązań,

4.    weryfikowanie pomysłów,

5.    działania zgodne z wytworzoną wiedzą w rozwiązywaniu zadań teoretycznych i praktycznych lub powrót do faz poprzednich.

Strategia emocjonalna (eksponująca) — u jej podstaw leży uczenie się przez przeżywanie; istotą tej strategii jest poznanie, przeżywanie i tworzenie wartości. Przeżycia determinują efekty uczenia się, mają niepodważalny wpływ na przekonania i postawy człowieka. Staje się realne osiąganie celów wychowawczych, poznanie siebie samego, kierowanie indywidualnym rozwojem.

W strategii tej pobudzamy procesy motywacyjne uczącego się; treści kształcenia, wzbogacenie o uczucia towarzyszące ich poznawaniu mogą same przeobrażać się w wartości, a jest to tylko wtedy możliwe, gdy oddziałujemy na sferę intelektualną i emocjonalną uczącego się.

Jej znaczenie w całości procesu uczenia się jest ogromne, gdyż:

—    organizuje doświadczenia uczniów,

—    stwarza możliwości poznania i posługiwania się systemem normatywnym, zawierającym cele stanowione w oparciu o te wartości.

Strategia operacyjna — u jej podstaw leży samodzielne, praktyczne działanie uczniów. Kluczowym pojęciem jest tu |'ujęcie zadania, którego istotą jest działanie o charakterze niiiiiualno-motorycznym. Uczeń nastawiony jest na realizację I mikretnych zadań użytecznych oraz percepcję informacji wią-i|cych się z wykonywaniem zadań.

W tej strategii na plan pierwszy wysuwają się czynności im■/,niów. Nauczyciel zaś steruje samodzielną pracą ucznia i uwypukla związki między przedmiotem pracy a jej teoretycznymi przesłankami. Ta praktyczna działalność może:

—    być źródłem nowej wiedzy,

—    stanowić podstawę jej weryfikacji,

—    służyć przekształceniu rzeczywistości.

Celem tej strategii jest kształtowanie u uczniów konkretnych umiejętności praktycznego działania.

Każda z wymienionych strategii determinuje formy pracy sto-nuwane z uczniem; bliżej zajmiemy się lekcją, która jest klasyczną lormą procesu nauczania-uczenia się w klasach I-III.

1.2. Modele lekcji

Lekcja i jej sprawne przeprowadzenie rzutuje na efekty i wyniki nauczania. Jest rzeczą oczywistą, że w dużej mierze /iileży to od przygotowania się nauczyciela do lekcji. Jednym z ważniejszych czynników jest więc umiejętne planowanie codziennej pracy dydaktyczno-wychowawczej. Jest ono twór-i /.ym momentem w działalności nauczyciela, pozwalającym mu nie tylko odświeżyć i rozszerzyć wiedzę pedagogiczną i wiadomości z danego przedmiotu, lecz także rozwijać własne myślenie, inicjatywę i pomysłowość.

W procesie planowania „oficjalny program nauczania ulega przetworzeniu i przystosowaniu: coś zostaje dodane, coś ujęte, coś poddane interpretacji; nauczyciel decyduje o tempie i kolejności nauczania i o tym, na co zostanie położony nacisk.