Scan0021 (4)

KRUSZEWSKA, du CAMN, 1996). Pomiary są dokonywane na witrynicie przez wyznaczenie intensywności jego

fluorescencji. 12

Macerały węgla kamiennego

Grupa witrynitu w węglach kamiennych

Własności optyczne: barwa (szara do żółtawo-białej i jaśnieje ona ze wzrostem stopnia uwęglenia, węgle niżej uwęglone mają barwę szarą).

Barwa: w węglach nisko i średnio uwęglonych barwa witrynitu jest pośrednia pomiędzy barwą liptynitu i inertynitu.

Liptynit zawsze będzie ciemniejszy od witrynitu, natomiast inertynitu zawsze będzie jaśniejszy od witrynitu. W węglach wysoko uwęglonych barwaw itrynitu będzie jaśniejsza od barwy inertynitu.

5.    Podać parametry grupy liptynitu.

Grupa liptynitu jest grupą macerałów występującą zarówno w węglach brunatnych i kamiennych.

Grupa Liptynitu w węglach brunatnych - grupa macerałów utworzona ze spor, pyłków, żywic,wosków.

Barwa: grupa charakteryzuje się najciemniejszą barwą w porównaniu z pozostałymi macerałami (barwa czarna, ciemno brunatna, pomarańczowa w świetle białym odbitym).

Fluorescencja: najsilniejsza w porównaniu z pozostałymi grupami macerałów.

Barwa: zielonkawa, zielonkawo-żółta, jaskrawo żółta, pomarańczowa.

Refleksyjność: najniższa.

Morfologia: nitkowata, tasiemcowata, owalna i kulista.

Grupa ta obejmuje następujące macerały:

-    sporynit

-    kutynit

-    rezynit

-    alginit

-    chlorofylinit

-    suberynit

-    liptodetrynit

Grupa liptynitu w węglach kamiennych:

Barwa: grupa macerałów węgli kamiennych, która charakteryzuje się najciemniejszą barwą w porównaniu z pozostałymi grupami (ciemno brunatna, ciemno stalowo-szara, pomarańczowawa w świetle białym). W czasie drugiego skoku uwęglenia macerały te stają się coraz jaśniejsze i wreszcie po przejściu drugiego skoku uwęglenia nie można ich odróżnić od witrynitu.

Fluorescencja: najsilniejsza w porównaniu z pozostałymi grupami (żółta, pomarańczowa, czerwona).

Refleksyjność: zawsze najniższa w porównaniu z pozostałymi grupami macerałów. 13

Pod względem chemicznym: charakteryzują się wysoka zawartością części lotnych co powoduje, że ich ciężar właściwy będzie najniższy w porównaniu z dwiema pozostałymi grupami.

Morfologia: tasiemkowata, nitkowata, czasami występują ziarna nieregularne, owalne, kuliste.

W obrębie tej grupy wyróżnia się:

-    sporynit

-    megasporynit

-    kutynit

-    krassikutynit

-    tenuikutynit

-    rezynit

-    alginit

-    suberynit

-    liptodetrynit

6.    Procesy w fazie geochemicznej.

Faza geochemiczna - rozpoczyna się w momencie przykrycia materii organicznej poprzez materie mineralną (np. spływy molasowe, powstanie gleby zwietrzelinowej itp.). W fazie geochemicznej następują właściwe procesy uwęglenia.

Druga faza geochemiczna polega na działaniu na przykrytą skałami osadowymi przeobrażoną materię organiczną odpowiedniej temperatury i ciśnienia. Dochodzi wówczas do usunięcia gazowych składników i koncentracji węgla.

Faza geochemiczna Proces uwęglania Uwęglanie jest procesem chemicznych i fizycznych zmian zachodzących W materii organicznej począwszy od stadium torfu aż po stadium antracytu i grafitu. Charakteryzuje się wzrostem zawartości pierwiastka C oraz ubytkiem części lotnych W osadzie organicznym. Wraz ze wzrostem uwęglenia podnosi się zdolność odbicia światła (refleksyjność) witrynitu (patrz rozdz. 1 i 6). Pomiary zdolności odbicia światła dla oceny stopnia uwęglenia dokonywane są na witrynicie, ponieważ tylko W Witrynicie refleksyjność wzrasta W sposób ciągły wraz ze wzrostem uwęglenia. Refleksyjność inertynitu wzrasta nieznacznie z uwęghaniem, a liptynit zanika W okresie drugiego skoku uwęglenia (patrz rozdz. I i 5). Pozycja pokładu węgla W paśmie od miękkiego Węgla brunatnego do antracytu określa jego stopień uwęglenia (rank).

Tworzenie się węgla odbywa się W dwóch fazach: 1. Fazie biochemicznej, w czasie której ma miejsce    *

nagromadzenie materiału organicznego, jego rozkład i żelifikacja (lub utlenianie). Faza ta ma Wpływ przede wszystkim na wykształtowanie facji węglowej (W przemysłowym rozu- mieniu: typu Węgla), czyli na skład macerałów i mikrolitotypów W pokładzie węgla. 2. Fazie geochemicznej, która zaczyna się W momencie, gdy osad organiczny zostaje przykryty materiałem nieorganicznym. Zasadniczy proces uwęglania 14 przebiega W fazie geochemicznej. Wyróżnia się trzy czynniki wpływające na przebieg uwęglania: ciśnienie, temperaturę i czas.

Ciśnienie W przeszłości ciśnienie uważano za najważniejszą przyczynę uwęglania, gdyż zgodnie z prawem Hilta stopień uwęglenia wzrasta z głębokością, czyli im Większe ciśnienie, tym wyższy stopień uwęglenia. Obecnie uważa się, że statyczne ciśnienie ma znaczenie przede Wszystkim w stadium początkowym, odpowiada- jącym węglom brunatnym (węglom słabo uwęglonym). W stadium tym zmniej- sza się drastycznie porowatość osadu oraz zostaje zapoczątkowane horyzontalne ukierunkowanie jego cząsteczek. Ciśnienie statyczne odgrywa ważną rolę W procesie kompakcji osadów W stadiach torfu i węgla brunatnego. Ciśnienie tangencjalne ma znaczenie przede Wszystkim W powstawaniu grafitu. Ma również lokalny wpływ na uwęglenie, tam gdzie wystąpiły gwałtowne ruchy tektoniczne, których skutkiem są uskoki czy nasunięcia.

Temperatura Temperatura jest najważniejszym czynnikiem mającym wpływ na uwęglanie. Wyróżnia się dwa główne typy temperatury: 1. Paleotemperatura, czyli pierwotna temperatura, która działała na matę- riał organiczny na głębokości jego pogrzebania. Przyrost tej temperatury na każde 100 m głębokości nazywany jest paleogradientem. Współcześnie uważa się, że węgle kamienne powstały W stosunkowo niewysokiej temperaturze 100-150°C, 2.

Temperatura kontaktowa, która Występuje wtedy, gdy Węgiel był pod- dany gwałtownemu działaniu intruzji Wulkanicznych (rys. 4a). Wielkość zmian zachodzących W węglu pod wpływem temperatury kontaktowej zależy od