skanuj0081

Rys. 6.10

rodzaju wtrąceniami, zniekształceniami siatki krystalicznej, innymi wadami materiału lub błędami konstrukcyjno-technologicznymi (podcięcia, karby itp.).

Zapoczątkowane w ogniskach pęknięcia pod wpływem obciążeń zmiennych rozwijają się, obejmując z czasem coraz większą część przekroju poprzecznego. Rozwój tych pęknięć jest na ogół powolny i zależy od bardzo wiełu czynników, jak na przykład od rodzaju, charakteru i amplitudy obciążenia zmiennego, jakości materiału, warunków eksploatacji itp. Samo zaś zniszczenie następuje w sposób gwałtowny wskutek nagłego zniszczenia pozostałej, dotychczas nienaruszonej części przekroju. W konsekwencji takiego przebiegu procesu zmęczeniowego zniszczenia materiału, w przełomie wyraźnie rozróżnić można dwa charakterystyczne obszary (rys. 6.10): obszar właściwego pęknięcia zmęczeniowego o gładkiej, często aż wypolerowanej powierzchni i obszar końcowego złomu doraźnego o powierzchni matowej, chropowatej (część zakreskowana na rys. 6.10). Obraz tego końcowego złomu doraźnego nie różni się w zasadzie niczym specjalnym od przełomów uzyskiwanych w próbach statycznych.

Natomiast gładka, często aż błyszcząca powierzchnia obszaru właściwego złomu zmęczeniowego powstaje wskutek tego, źe podczas stopniowego rozwoju pęknięcia zmęczeniowego obydwie powierzchnie przełomu naciskają na siebie okresowo - zgodnie z okresowością zmian wartości naprężeń, w wyniku czego następuje ich ścieranie i zgniatanie. Stopień gładkości i pozornie większej drobnoziamistości powierzchni tej części przełomu jest tym większy, im większa jest liczba cykli zmian naprężeń prowadzących do całkowitego zniszczenia, a więc im większa jest odpowiadająca liczba tych kolejnych kontaktów. Właściwy przełom zmęczeniowy będzie zatem tym gładszy i obejmować będzie tym większą część całkowitego przełomu zniszczenia, im mniejsze były wartości okresowo zmiennych naprężeń. Przy wzroście zaś tych naprężeń stopień gładkości właściwego przełomu zmęczeniowego będzie malał przy jednoczesnym wzroście procentowego udziału obszaru zniszczenia doraźnego.

Bardzo często na powierzchni właściwego złomu zmęczeniowego wyraźnie występują linię odpowiadające kolejnym położeniom czoła pęknięcia (szczeliny) zmęczeniowego w różnych stadiach jego stopniowego rozszerzania się. Są to tzw.

104