Syst Finansowy110 111

•    zróżnicowania norm ostrożnościowych w zależności od specyfiki działalności prowadzonej przez bank.

Oczywiście warunkiem powodzenia działań na rzecz zwiększenia stabilizacji, bezpieczeństwa i efektywności systemu bankowego jest — mimo niewątpliwych osiągnięć samych banków oraz władz nadzorczych — kontynuacja wysiłków w sferze integracji z Unią Europejską (Szeląg, 2001). Konsekwencją tego muszą być działania o charakterze regulacyjnym, mające wpływ na funkcjonowanie banków. Nie będą one jednak wyłącznie domeną banku centralnego i nadzoru bankowego, lecz także Komisji Papierów Wartościowych, Urzędu Antymonopolowego oraz środowiska bankowego na zasadach tzw. samoregulacji.

Działania, o których mowa, powinny dotyczyć następujących obszarów:

•    norm ostrożnościowych, ograniczających możliwość podejmowania ryzyka w działalności banków,

•    standardów technicznych w zakresie rachunkowości, audytu, rozhczeń i rozrachunków, bankowych operacji ponadgranicznych, kart kredytowych itp.,

•    ochrony konsumenta, przejawiającej się w konieczności zwiększenia „przejrzystości” działalności bankowej (np. ogłaszanie wyników finansowych oraz zasad obliczania kosztów określonych usług), regulacji zagadnień dotyczących kredytów konsumenckich i reklamy.

Generalnie wybór obszarów podlegających regulacji oraz stosowanych instrumentów powinien służyć realizacji dwóch podstawowych, chociaż będących nieraz w konflikcie, celów: bezpieczeństwa systemu bankowego i swobody konkurencji.

Pokusa prawnej reglamentacji nie będzie mogła, z uwagi na istotę procesów integracyjnych, naruszyć mechanizmu stymulującego otwartość systemu bankowego i konkurencyjność świadczenia usług bankowych. Ponadto stworzenie zgodnej ze standardami UE siatki regulacyjnej jest nie tylko warunkiem integracji, lecz także warunkiem dostępu banków do międzynarodowych rynków kapitałowych i pieniężnych.

Przedmiot i zakres regulacji oraz obszary podlegające silniejszej konkurencji poddadzą system bankowy oraz poszczególne banki presji obniżania kosztów i podwyższania efektywności gospodarowania. Stawia to zasadnicze wyzwania dotyczące:

•    przyciągania do banków nowych kapitałów w celu wzmocnienia ich funduszy własnych, w ramach procesów koncentracji kapitału i konsolidacji w systemie bankowym oraz między bankami a pozostałymi instytucjami systemu finansowego,

•    bezpośredniego wejścia polskich banków na międzynarodowe rynki finansowe,

•    sprostania konkurencji banków zagranicznych na rynku wewnętrznym,

•    rozbudowy infrastruktury instytucjonalnej i technologicznej wspomagającej funkcjonowanie banków.

Szczególne znaczenie dla rozwoju systemu bankowego będą miały zmiany w ustawodawstwie bankowym oraz w systemie bezpieczeństwa banków i ich klientów. Przebudowa ustawodawstwa bankowego będzie w szczególności prowadzić do przyjęcia wszędzie tam, gdzie istnieją ku temu warunki, rozwiązań stosowanych i zalecanych w Unii Europejskiej. Działać to będzie również na rzecz poprawy bezpieczeństwa ekonomicznego banków oraz poprawy stosunków między bankami i ich klientami.

Koniecznością staje się też podjęcie bardziej radykalnych i skutecznych działań w systemie bankowym, mających na celu:

•    zastosowanie kompleksowej komputeryzacji i teletransmisji danych,

•    szerokie zastosowanie kart płatniczych i bankomatów,

•    rozszerzenie zakresu stosowania zarówno nowych produktów bankowych (np- operacji terminowych), jak i tradycyjnych (np. weksli, czeków),

•    zwiększenie stopnia indywidualizacji usług świadczonych na rzecz indywidualnych klientów czy też ich grup,

•    podniesienie jakości powszechnie stosowanych usług bankowych.

Przedstawiona lista problemów związanych z perspektywicznym rozwojem

polskiego systemu bankowego nie jest pełna, wskazuje jednak na skalę przedsięwzięć, które muszą być podjęte, aby banki spełniały warunki niezbędne do tego, by traktowano je jak podmioty działające według klasycznych reguł gospodarki rynkowej, a jednocześnie spełniające funkcje instytucji zaufania publicznego, stojące przed wyzwaniami o charakterze globalnym i związanymi z integracją europejską. Trzeba jeszcze raz podkreślić, że realizacja przedstawionych zadań możliwa była, jest i będzie przy zastosowaniu strategii naśladownictwa, transformacji i konkurencji (Gwizdała, 1999).

Pierwsza ze strategii uwzględnia wykorzystanie doświadczeń innych systemów; druga łączy ściśle przebudowę systemu bankowego ze zmianami w gospodarce, z jej celami rozwojowymi oraz przeobrażeniami strukturalnymi; trzecia strategia uwzględnia konieczność liczenia się z narastaniem konkurencji w skali krajowej, regionalnej i globalnej.

Każda z tych strategii może i powinna być wykorzystana w trakcie rozwiązywania konkretnych, bieżących problemów bankowości w Polsce, ale również w procesie konstruowania i realizacji wizji naszego przyszłego systemu bankowego, spełniającego kryteria wysokiej efektywności, dużej stabilności i uczciwości w świadczeniu usług.

Przechodząc do spraw związanych z perspektywami polskiego systemu bankowego w jego aspekcie strukturalno-instytucjonalnym należy zwrócić uwagę na główne kierunki rozwoju poszczególnych jego segmentów. Na podstawie doświadczeń krajowych i zagranicznych można sformułować wnioski dotyczące tego obszaru spraw.

1. W odniesieniu do NBP, który w ramach realizacji ustawowych zadań wypełnia misję banku państwa, banku banków i banku emisyjnego, priorytetowymi celami na najbliższe lata są: stabilność monetarna, stabilność systemu finansowego, inicjowanie i prowadzenie badań naukowych, działalność edukacyjna, poprawa obsługi klientów, usprawnienie zarządzania bankiem. Aktualne są też szczególne przedsięwzięcia, które są związane z uczestnictwem w „Narodowej strategii integracji”. W szczególności można wyodrębnić następujące zadania (Daniluk, 1997):

•    współtworzenie warunków makroekonomicznych, organizacyjnych i funkcjonalnych, koniecznych do spełnienia przez Polskę kryteriów z Maastricht oraz zapewniających zdolność do uczestnictwa w Unii Gospodarczej i Walutowej;

•    sterowanie rozwojem systemu bankowego pod kątem funkcjonowania na jednolitym rynku UE oraz Unii Gospodarczej i Walutowej; sterowanie to obejmuje