Szczygieł7

DOROTA SZCZYGIEŁ. ALINA KOLAŃCZYK

Iftfl

•I W środku czułbym się wściekły, ale wobec znajomego na pewno udawałbym, że jestem dumny, że pochodzę z Polski. Znajomy czułby wstyd, ze luk się zachował.

5 - Byłbym bardzo zły, że obraża mój kraj, a z drugiej strony czułbym wsiyd, szczególnie gdyby naszej rozmowie towarzyszyły inne osoby. Mój znajomy byłby szczęśliwy i dumny ze swojego pochodzenia.

Emocje aktywizowane przez sceny skali LEAS. Autorzy wersji oryginalnej skali zakładali, że poszczególne sceny wywołają u badanych cztery emocje podstawowe: złość, lęk, szczęście i smutek, a razem z komplikowaniem się treści poszczególnych scen emocje te będą się składały na inne uczucia lub uczestniczyły w mieszankach emocji.

D. Szczygieł sprawdziła, czy skala rzeczywiście aktywizuje wspomniane rodzaje emocji; 37 studentów IV roku psychologii określało, jakie emocje wywołują przedstawione sceny. Zadaniem studentów było określenie: „Jakie emocje może wywoływać scena?" Do analizy włączono te odpowiedzi, które podawały nazwę specyficznych emocji. Nie brano pod uwagę wypowiedzi opisujących niespecyficzne stany afektywne (typu zdenerwowanie czy przykrość).

Tabela I przedstawia emocje najczęściej przypisywane JA i INNYM w poszczególnych scenach oraz emocje podstawowe, które - jak zakładali Lane i Schwartz - miały być wzbudzane. Pod uwagę brano te emocje, które pojawiły się u co najmniej 25% sędziów kompetentnych.

Rodzaje emocji wzbudzane przez przyjęcie perspektywy JA są inne niż emocji wzbudzanych przez przyjęcie perspektywy INNI. Drugiej osobie występującej w scenie przypisywane są prawie wyłącznie emocje złożone o charakterze społecznym (poczucie winy, współczucie, pogarda). Występują one obok emocji podstawowych, które z kolei dominują w opisach emocji JA. Jedynie emocja społeczna wstydu pojawia się w opisie emocji JA. Emocje podstawowe, których pojawienie się zakładali Lane i Schwartz, wymieniane są głównie w odniesieniu do JA. INNYM nie przypisuje się w ogóle złości, natomiast przypisywane są im złożone emocje społeczne². « ¹

Tah. I. Emocje przypisywane JA i INNYM w poszczególnych scenach w porównaniu z emocjami zakładanymi przez amorów skali ‘

| Numer	JA			INNI
j sceny	1.F.AS	SPSE
i		złość/wśeickłość	1 l?61
i '•	złość	wstyd	HU	| poczucie winy	11—i
T		slrach/lęk	(32|	poczucie winy	|I4|
		złość/wśeickłość	(IR)	slrach/lęk	1131
3.	szczęście	szczęścic/radość	[321	szc/.ęście/radość	1211
		złość/wśeickłość	[33]	współczucie	|I0|
4.	smutek			smutek	|91
		smutek	[ 1K |
				szczęścic/radość	l'J|
5.	złość	zlość/wścicklość	1^1311	pogarda	110|
6.	strach	slrach/lęk	133]	smutek	1221
		zaskoczenie	1131	sirach/lęk	|I2|
		zaskoczenie	lisi
7.	szczęście	zlość/wśeieklość	lisi	poczucie winy	1 l?l
		szczęścic/radość	|I7|
		złośe/wścicklość	1271
s.	smutek			smutek	|y|
		smutek	[2I| .
9.	złość	zlość/wścicklość	|311	poczucie winy	1131
				szczęść ie/radość	|9|
10.	sl rach	slrach/lęk	[42]	slrach/lęk	|2K| ;
				zaskoczenie	INI |
II.	szczęście	szczęścic/radość	[41)	szczęśc i e/r ad ość	1331 •
12.	smutek	smutek	136]	smutek	1161
		slrach/lęk	[I3|	współczucie	MII
		zlość/wścicklość	120]
13.	złość	zaskoczenie	[ 16]	smutek	119|
		slrach/lęk	[13]	poczucie winy	110) j

¹ Różnice w jakości emocji przypisywanych sobie można tłumaczyć tym, ze są lo emocje aktora, w odróżnieniu od „refleksyjnych" emocji obserwatora (przypisywanych innym: por Lewicka. 1993).

1

W nawiasach podano częstość występowania danej emocji. Należy dodać, ż.c liczba emocji wywołanych u INNYCH była o jedna irzccią niższa od liczby emocji wywołanych u JA. Tendencjo tę zauważyłyśmy również w irakcic sygnowania odpowiedzi badanych