Szczygieł7

DOROTA SZCZYGIEŁ. ALINA KOLAŃCZYK

Ifttt

•I W środku czułbym się wściekły, ale wobec znajomego na pewno udawałbym, że jestem dumny, że pochodzę z Polski. Znajomy czułby wstyd, ze luk się zachował.

5 - Byłbym bardzo zły, że obraża mój kraj, a z drugiej strony czułbym wstyd, szczególnie gdyby naszej rozmowie towarzyszyły inne osoby. Mój znajomy byłby szczęśliwy i dumny ze swojego pochodzenia.

Emocje aktywizowane przez sceny skali LEAS. Autorzy wersji oryginalnej skali zakładali, że poszczególne sceny wywołają u badanych cztery emocje podstawowe: złość, lęk, szczęście i smutek, a razem z komplikowaniem się treści poszczególnych scen emocje te będą się składały na inne uczucia lub uczestniczyły w mieszankach emocji.

D. Szczygieł sprawdziła, czy skala rzeczywiście aktywizuje wspomniane rodzaje emocji; 37 studentów IV roku psychologii określało, jakie emocje wywołują przedstawione sceny. Zadaniem studentów było określenie: „Jakie emocje może wywoływać scena?" Do analizy włączono te odpowiedzi, które podawały nazwę specyficznych emocji. Nie brano pod uwagę wypowiedzi opisujących niespecyficzne stany afektywne (typu zdenerwowanie czy przykrość).

Tabela I przedstawia emocje najczęściej przypisywane JA i INNYM w poszczególnych scenach oraz emocje podstawowe, które - juk zakładali Lane i Schwartz - miały być wzbudzane. Pod uwagę brano te emocje, które pojawiły się u co najmniej 25% sędziów kompetentnych.

Rodzaje emocji wzbudzane przez przyjęcie perspektywy JA są inne niż emocji wzbudzanych przez przyjęcie perspektywy INNI. Drugiej osobie występującej w scenie przypisywane są prawie wyłącznie emocje złożone o charakterze społecznym (poczucie winy, współczucie, pogarda). Występują one obok emocji podstawowych, które z kolei dominują w opisach emocji JA. Jedynie emocja społeczna wstydu pojawia się w opisie emocji JA. Emocje podstawowe, których pojawienie się zakładali Lane i Schwartz, wymieniane są głównie w odniesieniu do JA. INNYM nie przypisuje się w ogóle złości, natomiast przypisywane są im złożone emocje społeczne³. »

% •

■ W nawiasach podano częstość występowania danej emocji. Należy dodać, ż.e liczba

emocji wywołanych u INNYCH hyla o jedna trzecią niższa od liczby emocji wywołanych u JA. Tendencjo lę zauważyłyśmy również w irakcic sygnowania odpowiedzi badanych

Tab. I. Emocje przypisywane JA i INNYM w poszczególnych scenach w porównaniu z emocjami zakładanymi przez autorów skali¹

Numer sceny i---	JA			INNI
	LF.AS	SPSE
i i 1.	złość	zlość/wśeicklość wstyd	1 1161 MU	| poczucie winy	11—i
2	strach	strach/lęk ztość/wścickłość	UH f IK)	poczucie winy strach/lęk	|I4| mi ;
3.	szczęście	szczęści c/radość	[121	szczęścic/radość	|2I| 1
4.	smutek	zlość/wśeicklość smutek	[13] M«l	współczucie smutek szczęścic/radość	110) ! (y| ; l‘j|
5.	złość	zlość/wśeicklość	|4I|	pogarda	1101 |22| |I2|
6.	strach	straeh/lęk zaskoczenie	133] Mil	smutek strach/lęk
7.	szczęście	zaskoczenie zlość/wśeicklość szczęścic/radość	MS| M81 M7|	poczucie winy	im
8.	smutek	zlość/wśeicklość smutek	I27| [2I|	smutek . .... . _____	|y|
y.	złość	zlość/wśeicklość	11H	poczucie winy i 1151 szczęścic/radość i |9| ,
10.	strach	straeh/lęk	142]	strach/lęk zaskoczenie	12x1 ; i u i j
II.	szczęście	szczęśeie/radość	141)	szczęścic/radość	mi ^;
12.	smutek	smutek straeh/lęk	1161 MU	smutek współczucie	|I6| HM
1.1.	złość	zlość/wśeicklość zaskoczenie strach/lęk	1201 1161 U3|	smutek poczucie winy	|iy| : MOI j

' Różnice w jakości emocji przypisywanych sobie można tłumaczyć tym, ze s,| 10 emocje aktora, w odróżnieniu od „refleksyjnych" emocji obserwatora (przypisywanych innym: por Lewicka. 1993).