Untitled Scanned 01

WCHŁANIANIE ZWROTNE I WYDZIELANIE W KANALIKACH NERKOWYCH

W kłębuszlcach sączą się z naczyń do światła torebki ogromne ilości •osocza nie zawierające koloidów, zwane przesączem kłębuszkowym, ultrafiltratem, moczem pierwotnym lub pramoczem. W nerkach człowieka zbiera się go około 180 litróv,^r na dobą. czyli 125 ml/min, lub 4 i»l na 1 kłębuszek i 1 godzinę. Powstaw-anie i skład pramoczu zależy od omówionych już sił filtracji oraz od stanu filtru nerkowego, który w miejscach najcieńszych ma grubość około 10 nm i takie pory, że nie powinny przepuszczać białek o większej masie cząsteczkowej niż 70 000 ani innych cząsteczek o średnicy większej niż 10 nm. W rzeczywistości do pramoczu przenikają bardzo małe ilości białek o mniejszej cząsteczce, jak albuminy lub nawet hemoglobina.

Po przejściu przez wszystkie kanaliki nefronu pramocz zmienia się w^r mocz ostateczny, gdyż biernie na zasadzie dyfuzji i osmozy — a zwłaszcza przez czynne i wybiórcze wchłanianie nabłonków¹ nerkowych — woda, glukoza, aminokwasy i inne składniki w nierównych ilościach wnikają z pow^rrotem do krwi za pośrednictwem płynu okołokanalikowego. Do nie wchłoniętej reszty pramoczu dołączają się jeszcze te ciała, które zostały w nerce wytworzone lub uchodzą z krwi nie wyłącznie drcgą fil-itracji kłębuszkowej, ale czynnie są wydalane przez komórki nabłonku w^r ścianach kanalików.

Nierównomierne wchłanianie zwrotne znane już było w teorii Cush-•ny'ego, który zakładał, że pewne ciała, zwane progowymi, jak glukoza, •aminokwasy, witaminy, białka, chlorki, wodorowęglany, sód, potas, wapń, magnez, wchłaniają się z pramoczu bardzo łatwo i tak długo znikają z nie-•go doszczętnie, dopóki ich stężenie w osoczu nie przekroczy prawidłowej wartości, zwanej progiem nerkowym danego ciała. Taką wmrtość progowy dla glukozy Sianowu jej stężenie we krwi żylnej 10 mmol/1 <180 mg%). Po przekroczeniu lej w^rartości część cukru nie nadąża wnikać z powuotem do krwi i uchodzi z moczem, czyli hiperglikemia prowadzi już do glikozurii.

Glikozuria może jednak wystąpić i bez hiperglikemii, jeżeli uniemożliwi się czynne wchłanianie glukozy, np. przez porażenie florydzyną potrzebnych do tego enzymów. Do bezprogowych lub niskoprogowych należą takie ciała, jak mocznik, kreatynina, fosforany, siarczany, które w znacznych stężeniach przechodzą do moczu, chociaż w przesączu kłę-buszkowym było ich bardzo mało. Biernie wchłania się też około 75ⁿ/n wody. podczas gdy do wchłonięcia pozostałych 25°/o potrzebna jest aktywacja kanalików dalszych i zbiorczych w^razopresyną. Warunki biernego wchłaniania składników pramoczu są korzystne dlatego, że kanaliki opluta sieć naczyń włosowatych, które powstały z tętniczki odprowadzającej. Przez to płynie w^f nich krew bogata w białko i koloidy, których nadmiar powstał wskutek odfiltrowania wody i ciał małocząsteczkowych do śwuatła torebki. Większe ciśnienie onkotyczne i niskie ciśnienie hydrostatyczne obficie wciąga tu wodę i rozpuszczone w niej ciała, ułatwiając bierne zagęszczanie pramoczu.

Z tego względu ciała mogące uchodzić z moczem dzieli się przynajmniej na 4 grupy (ryc. 154):

458