Łożyskowanie

powiednio odsunięta od wału w celu umożliwienia dopływu smaru. Tak więc

(5.32)

r >

b+d

Inaczej jest na przykład w przypadku łożyska oporowego. Jest ono wtedy usytuowane na końcu wału, w związku z czym d nie wpływa bezpośrednio na rozwiązanie konstrukcyjne. Parametr ten w sposób pośredni służy do określenia głównych wymiarów łożyska.

Określenie lepkości, pozornie łatwe, stanowi jednak pewien problem, gdyż w przypadku olejów smarujących zmienia się ona w szerokim zakresie ze zmianą temperatury. Możliwa jest określenie wymiarów łożyska, przyjęcie pożądanej lepkości w warunkach pracy, wykonanie obliczeń związanych z bilansem cieplnym w celu oszacowania temperatury pracy

Rys. 5.16. Lepkość bezwzględna olejów mineralnych zawierających dodatki przeciw-utleniające, przeciwkorozyjne, przeciwpieniące oraz przeciwzużyciowe (Shell, Tellus) przeznaczonych w zasadzie jako płyny hydrauliczne, lecz odpowiednie również do smarowania hydrodynamicznego

łożyska, by w końcu, korzystając z wykresów przedstawionych na rys. 5.16 lub 5.17, wybrać smar cechujący się pożądaną lepkością. Bardzo często rodzaj środka smarującego używanego do smarowania łożyska oporowego jest wcześniej określony wymaganiami stawianymi przez inne

rus £_/A

węzły łożyskowe maszyny. Wówczas może okazać się konieczna zmiana przyjętych wymiarów płytek w celu doprowadzenia do równości obu stron zależnością (5.30) metodą kolejnych przybliżeń.

Temperatura, °C

Rys. 5.17. Lepkość bezwzględna mineralnych olejów etylizowanych o umiarkowanej charakterystyce typu E.P. (Shell Macoma) przeznaczonych do smarowania styków skupionych (tj. kola o zębach ewolwentowych, lecz nie nadających się do przekładni hipoidalnych) oraz stosowanych jako oleje silnikowe typu Super (Shell Super 100)

Jak wynika z rys. 5.18, wielkość obciążenia, prędkość i warunki zewnętrzne w jakich może pracować określone łożysko są, oprócz ograniczeń wynikających z zapewnienia odpowiednio grubej warstewki smaru, ograniczone dodatkowo kilkoma innymi czynnikami. Tak więc pozioma linia AB wyznacza maksymalne obciążenie, jakie może być przyłożone do łożyska. Obciążenie to zależy od materiału łożyska. Cole [1957] badał płytki z brązu ‘ pokryte warstwą białego metalu przy naciskach ok. 5,5 MPa i stwierdził brak jakichkolwiek uszkodzeń, chociaż wytwórca zalecał naciski 3 MPa jako bezpieczne dla łożysk wylanych białym metalem.

Jeśli nie poczyni się specjalnych zabiegów konstrukcyjnych i technologicznych, to trudno oczekiwać by obciążenie rozłożyło się równomiernie na wszystkie płytki. De Guerin i Hall [1957] zalecają naciski do 14 MPa dla płytek brązowych, jeśli zapewniony jest w miarę równomierny rozkład obciążenia. Jest to około dziesięciokrotnie większe obciążenie niż powszechnie stosowane •w praktyce.

201