0000005

WPROWADZENIE

Komisja Rehabilitacji w Komitecie Terapii Doświadczalnej Polskiej Akademii Nauk poświęciła swoje dwie ostatnie sesje naukowe (w Poznaniu — 1976 r. i Busku-Zdroju — 1977 r.) zagadnieniu bólów w dolnym odcinku kręgosłupa u osób, które cierpią na bóle dolnego odcinka kręgosłupa, a przyczyną których jest przeciążenie pracą zawodową tegoż odcinka.

Przyczyną przeciążenia są często czynności zawodowe wykonywane z powtarzającą się jednostajnością przez długi czas, zwłaszcza gdy praca ta jest wykonywana w pozycjach ciała, które są niekorzystne z punktu widzenia statyki i kinetyki, co sprzyja przeciążeniu.

Gdy swego czasu poinformowałem prof. dra Jerzego Nofera, który wtedy był dyrektorem Instytutu Medycyny Pracy w Przemyśle Włókienniczym i Chemicznym w Łodzi, powiedział mi, że nie mniej ważnym problemem w przemyśle włókienniczym są bóle kończyn górnych, które powodują dużą absencję chorobową wśród pracowników tego przemysłu.

Spostrzeżenia prof. Nofera pokrywały się z obserwacjami poczynionymi przez członków naszej Komisji Rehabilitacji. Postanowiliśmy więc przeznaczyć obecną sesję naukową temu zagadnieniu. Uczyniliśmy to tym chętniej, że zagadnienie bólów kończyn górnych związanych z fizjopatologią części szyjno-piersio-wej kręgosłupa nie było jeszcze przedmiotem kompleksowego rozpatrywania u nas w kraju, a przecież lekarze przemysłowi, rejonowi, reumatolodzy, neurolodzy, neurochirurdzy, ortopedzi, chirurdzy, rentgenolodzy, specjaliści z rehabilitacji i in. mają na co dzień do czynienia z pacjentami, którzy się zgłaszają do nich ze skargami na bóle kończyn górnych.

Ta wielorakość specjalności, u których pacjenci ci szukają pomocy, tłumaczy się różnorodnością symptomatologii, a ta znów wiąże się ze specyfiką budowy i funkcji części szyjno-piersiowej kręgosłupa.

W przeciwieństwie do części lędźwiowo-krzyżowej kręgosłupa część szyjna jest bardzo ruchoma, dźwiga przy tym względnie ciężką głowę i utrzymuje jej balans. W jej kanale kręgowym mieści się rdzeń kręgowy z korzeniami nerwowymi. W jej lukach kręgowych biegną po obu stronach tętnice kręgowe, które zaopatrują rdzeń kręgowy w krew i wnikają do wnętrza czaszki, aby unaczynić tam tylną połowę mózgowia i narząd słuchu.

Patologiczne zmiany w części szyjnej kręgosłupa mają więc znacznie szerszy zakres wywierania swych szkodliwych wpływów niż w odcinku lędźwiowo-krzyżowym. Wyrośl kostna kręgu szyjnego może zacieśnić otwór międzykręgowy i powodować bóle szyjno-ramienne z ucisku lub z drażnienia korzenia nerwowego. Jeśli wyrośl kostna uciska na tętnicę kręgową, wywoła objawy naczyniowe, szyjno-mózgowe czy błędnikowe.

Nadmienić do tego należy odrębność budowy układu sympatycznego w części szyjnej kręgosłupa oraz istnienie mnogości wariantów w budowie kręgów i żeber w miejscu przejścia części szyjnej w piersiową, aby zrozumieć złożoność