0000008

kończy się wzrost podłużny kości. U dziewcząt występuje to wcześniej, u chłopców później.

Połączenie nasady z	trzonem u chłopców	i dziewcząt
	dziewczęta	chłopcy
Staw łokciowy	. . 13—16 lat	14—17 lat
„ skokowy	14—18 „	14—19 „
„ biodrowy	14—16 „	15—17 „
„ ramieniowy	17—19 „	18—20 „
„ kolanowy	. . 17—19 „	18—20 „

Tempo wzrostu poszczególnych odcinków układu kostnego jest różne. Czaszka, duża już przy urodzeniu, rośnie pierwotnie (razem z masą mózgu) szybko, przy czym przeważnie do roku ulegają skostnieniu części chrząstkowe, tzw. duże ciemię (małe boczne i potyliczne ciemiączka zarastają już przed urodzeniem łub zaraz po urodzeniu). Niesłusznie jednak matki obawiają się

i

Ryc. 5. Czaszka noworodka: 1 — ciemię duże; 2 — ciemię małe; 3 — szwy kostne.

przedwczesnego zarośnięcia ciemienia dużego, sądząc, że wpłynie to na niedorozwój mózgu. Wzrost mózgu nie ulega zahamowaniu przy zarośnięciu ciemiączka, ponieważ pozostają nie zarośnięte szwy między poszczególnymi kośćmi czaszki.

Czaszka rośnie tak długo, jak długo nie zarosły szwy między poszczególnymi kośćmi czaszki.

Wzrost ludzki uwarunkowany jest wzrostem kręgosłupa i kończyn dolnych. Wzrost tych części układu kostnego jest niejednakowy w różnych okresach życia dziecka.

Na ogół wzrost kończyn szybszy jest od okresu dojrzewania, po czym szybciej nieco rośnie kręgosłup.

Kręgosłup noworodka pierwotnie jest prosty. Późniejszą linię wygiętą przybiera kręgosłup z chwilą, gdy dziecko zaczyna siadać, stać i chodzić. Podobnie dopiero gdy dziecko umie już stać i chodzić, stopa dziecka, pierwotnie płaska przybiera fizjologiczne wygięcie.

Ryc. 6. Przyrost wzrostu do 19 r. życia

Ryc. 7. Przyrost wagi do 19 r. życia.