0000013(1)

nu. W wyniku reakcji 11-10, która jest słabo egzoergiczna, a więc w pełni odwracalna, powstaje L-jabłczan. Enzym został otrzymany z serca gołębia w postaci krystalicznej i ma masę cząsteczkową ok. 200 000. Enzym ten należy do klasy liaz, gdyż katalizuje rozerwanie (odwracalne) wiązania C—O.

C00H

H00C-

HC^—C00H

Uh ^+h’°

H0-CH

<k

C00H

kwas fumarowy    kwas jabłkowy

W ostatnim etapie cyklu, katalizowanym przez dehydrogenazę jabłczanową, następuje odwodorowanie jabłczanu do szczawiooctanu, zgodnie z reakcją 11-11. Jak wynika z tej reakcji enzym współdziała z NAD+, a przemiana, pomimo że jest odwracalna, ma równowagę

C00H

+ NAD - -    Y + NADH+H    [11-11]

C00H

kwas jabłkowy    kwas szczawioocbwy

znacznie przesuniętą w lewo. Utworzony szczawiooctan zamyka obrót cyklu, gdyż może zapoczątkować nqwą przemianę przez wejście w reakcję kondensacji z następną cząsteczką acetylokoenzymu A. Ponieważ reakcja kondensacji jest silnie egzoergiczna, z uwagi na udział związku o wiązaniu tioestrowym, może więc ona przesunąć równowagę poprzedzającej reakcji w kierunku odwodorowania jabłczanu do szczawiooctanu.

Energetyka cyklu

W czasie jednego obrotu cyklu, dwuwęglowa cząsteczka octanu kon-densuje z czterowęglową szczawiooctanu, która odtwarza się w dziewięciu kolejnych przemianach (schemat na rys. 79). W wyniku takiego obrotu dwa atomy węgla wydzielają się w postaci CO* w procesach dekarboksylacji szczawiobursztynianu i oksydacyjnej dekarboksylacji o-ketoglutaranu. Ponadto czterokrotnie następuje odwodorowanie z udziałem dehydrogenaz: izocytrynianowej, wchodzącej w skład kompleksu dehydrogenazy kwasu dwuhydroliponowego, bursztynianowej i jabłczanowej. Trzy z tych enzymów współdziałają z nukleotydami nikotynamidoadeninowymi i jeden z FAD. W rzeczywistości nie odtwarza się ta sama cząsteczka szczawiooctanu, która weszła do przemiany, gdyż ustalono, że jego dwa atomy węgla są wydzielane w postaci CO*, a do nowej cząsteczki wbudowują się atomy węgla przyłączonego octanu.

Sumaryczny spadek swobodnej energii we wszystkich reakcjach cyklu kwasu cytrynowego nie jest duży, gdyż wynopi AG* = — 25 000 cal. Składa się na to

17* 259