0000015

dla otrzymywania preparatów farmaceutycznych, a zwłaszcza hormonów. Najbardziej cennym w obecnej chwili źródłem preparatów enzy<-matycznych są drobnoustroje j to zarówno ze względu na wielką różnorodność produkowanych enzymów, jak i na niską cenę tych procesów, gdyż hodowla nie wymaga stosowania deficytowych surowców ani skomplikowanej aparatury.

Enzymy proteolityczne są otrzymywane z hodowli bakterii Ba-cillus subtilis i pleśni Aspergillus. Z innych szczepów tych samych drobnoustrojów, a ponadto z Aspergillus oryzae są otrzymywane enzymy amylolityczne. Hodowla Aspergillus niger i Penicilium notatum stanowi źródło enzymu oksydazy glukozowej, a Aspergillus foetidus i Penicilium chrysogenum — enzymów rozkładających związki pektynowe. Również drożdże Saccharomyces cerevisiae i niektóre inne służą do otrzymywania szeregu glikozydaz, czyli enzymów katalizujących rozkład wiązań glikozydowych, np. /S-fruktozydazy lub /1-galaktozy-dazy.

Specjalne szczepy wymienionych drobnoustrojów w odpowiednio dobranych warunkach wytwarzają znaczne ilości odpowiednich enzymów i wydzielają je do pożywki lub nagromadzają wewnątrz komórki. W pierwszym przypadku enzym uzyskuje się przez oddzielenie pożywki od części stałych, zagęszczenie i jej ewentualnie dalsze oczyszczenie jedną z metod stosowanych w enzymatyce. W przypadku nagromadzania enzymu w komórce, żywą masę rozdrabnia się i przeprowadza ekstrakcję, a następnie wyciąg przerabia podobnie, jak płyn poho-dowlany. Drobnoustroje są hodowane albo na pożywkach płynnych energicznie mieszanych i napowietrzanych, albo na półpłynnych. W drugim przypadku, zamiast żmudnego oczyszczania, środowisko wraz z rozmnożonymi komórkami drobnoustroju i wyprodukowanym enzymem suszy się w niskiej temperaturze i- rozdrabnia, a uzyskany preparat może być bezpośrednio stosowany w przemyśle. W czasie hodowli, obok ustalenia odpowiednich warunków, zasadniczą rolę odgrywa specjalnie dobrany lub wyselekcjonowany szczep, odznaczający się utrwaloną genetycznie zdolnością do produkcji wysokich stężeń żądanego enzymu.

Korzyści płynące z zastosowania preparatów enzymowych w procesach technologicznych s* duże, z uwagi na następujące właściwości procesów przez nie katalizowanych:

1)    enzymy mają określoną specyficzność działania i dlatego mogą prowadzić ściśle wybrane reakcje;

2)    enzymy do szybkiego działania wymagają łagodnych warunków fizycznych, co z jednej strony obniża koszt procesów, z drugiej zaś pozwala na zachowanie w produkcie składników mało odpornych na ostre traktowanie (co jest ważne z żywieniowego punktu widzenia);

3)    enzymy działają zwykle przy niskich stężeniach i są pochodzenia naturalnego, a więc nie są ani toksyczne, ani nie wpływają ujemnie na cechy organoleptyczne produktu;

4)    działanie enzymów może być ściśle kontrolowane w czasie procesu i gdy jest on dostatecznie zaawansowany, może być łatwo przerwane;

116