0000017 4

UŁNŁITKA

b)    zasady azotowe znajdują się wewnątrz spirali, a dcoksyrybozy i grupy fosforanowe na zewnątrz;

c)    łańcuchy łączą się ze sobą wiązaniami wodorowymi między zasadami w parze; zawsze adenina łączy się dwoma z tyminą, a guanina trzema z cytozyną;

d)    średnica helisy wy nosi 2 nm; na jeden pełny skręt spirali przypada 10 par nukleotydów leżących w stałej odległości 0,34 nm. kąt skrętu kolejnych nukleotydów wokół osi centralnej wynosi 36°, daje to w sumie okres powtarzalności 3,4 nm;

e)    ściśle określona sekwencja zasad niesie konkretną informację genetyczną.

3.    Kopiowanie DNA, czyli replikacja ma charakter semikonserwatywny (dowiedli tego Mesel-son i Stahl w drugiej połowie lat 50-tych).

4.    W czasie replikacji powstają tzw. widełki replikacyjne. a do powielania DNA potrzebne są złożone układy enzymatyczne.

5.    Podstawową jednostką rcplikacyjną jest replikon.

6.    Replikacja semikonserwatywna realizowana jest we wszystkich organizmach żywych w oparciu o te same zasady ogólne.

7.    Replikacja prowadzi do powielenia DNA — z każdej dwuniciowej cząsteczki powstają dwie potomne o identycznej sekwencji nuklcotydowcj! Zapewnia to ciągłość trwania DNA.

3. Informacja — zasady kodowania i odczytu

PODSTAWOWĄ JEDNOST/Ol DZIEDZICZNOŚCI JEST GEN

Wiedząc, gdzie zakodowana jest informacja genetyczna, można spróbować wyjaśnić, w jaki sposób jej użyć. Załóżmy więc, że białka współtworzą organizm i sterują niemal wszystkimi jego procesami życiowymi, ale ich budowa zdeterminowana jest przez DNA. Należy więc oczekiwać, że nośnik informacji genetycznej będzie zorganizowany w jednostki pozwalające na syntetyzowanie konkretnych białek. Rzeczywiście. DNA każdego organizmu można podzielić na odcinki, każdy zawierający informację o budowie danego białka — są to geny.

UWAGA: Pojęciem genu zajmiemy się później (por. ROZDZ: 4). Wówczas też pokusimy się o stworzenie bardziej precyzyjnej definicji.

Zasadnicze pytania, które należałoby w tym momencie postawić brzmią:

1.    W jaki sposób można zawrzeć informację o budowie białka mając do dyspozycji cząsteczkę DNA? Odpowiedź znajdziesz w ROZDZ: 3.1.

2.    Jak można tę informację „uruchomić”? Inaczej mówiąc, jak odczytać tę informację i jak przetłumaczyć ją na budowę białka? Odpowiedź znajdziesz w ROZDZ: 3.2.

Zanim jednak poszukamy odpowiedzi, zastanówmy się nad takim oto zdaniem napisanym w języku polskim:

Ala ma kota.

Teraz dokonajmy pewnego uproszczenia sposobu zapisu (mam nadzieję, że „twój” polonista nie przewróci się na ten widok) i zdanie to przedstawmy następująco:

alamakota

Jak widać zniknęła wielka litera, odstępy międzywyrazowe i znaki interpunkcyjne. Nadal jednak możesz „zdanie" to przeczytać i zrozumieć (fakt. że jest ono niezbyt skomplikowane możemy pominąć). Inaczej mówiąc — korzystając z dostępnych liter polskiego alfabetu, ułożyliśmy sensowny ciąg znaków. Reasumując konkretne litery w ściśle określonym ułożeniu oznaczają taką, a nic inną informację. Jeśli teraz w miejsce trzeciej litery „a” wstawimy literę „c”, otrzymamy:

alemakota

Nic można powiedzieć, że jest to górnolotne sformułowanie, ale z pewnością jest to już inna informacja.

^niosek: Odpowiednio ułożony ciąg znaków może zawierać sensowną informację. Zamiana znaków może tę informację zmienić. Stąd zaś tylko jeden krok do „epokowego odkrycia”, że dodanie lub usunięcie liter także wprowadza zmiany, np. alanicmakota.

Nie chcę Cię zbytnio przytłaczać wiedzą o różnych sposobach zapisu informacji, wspomnę ^w>ęc tylko jeszcze, że np. alfabet Morse’a składa się tylko z kropek i kresek, ale także pozwala przechowywać informację. Reasumując, w obu opisanych powyżej przypadkach:

a) ciągu odpowiednio ułożonych liter w zdaniu.

33