0000022

Ryc. 26. Chód w protezie kanadyjskiej.

powodując jej zgięcie w stawie biodrowym. Rozpoczyna się faza wyma-chu. Pod wpływem siły bezwładności następuje zgięcie goleni w stawie kolanowym (analogicznie jak w protezie uda) oraz jej wymach po zahamowaniu dalszego zginania uda przez taśmę elastyczną (ryc. 26).

Prosta w swej zasadzie konstrukcja protezy zapewnia wystarczającą praktycznie kontrolę bierną wszystkich jej mechanizmów w realizacji cyklu chodu.

Protezy tego typu są używane w kraju od 1959 r. Stosowano je również w przypadku całkowitej amputacji kończyny wraz z częścią miednicy a także u pacjentów z całkowitą amputacją obu kończyn dolnych.

Ocena wykonanego zaopatrzenia

Po założeniu protezy oglądamy pacjenta w pozycji stojącej, siedzącej oraz podczas chodu. Sprawdzamy dopasowanie kosza biodrowego, szczególnie w okolicy kolców biodrowych przednich górnych, grzebienia kości biodrowej oraz w okolicy guza kulszowego. Kosz biodrowy powinien dobrze przylegać do powierzchni ciała, z wyjątkiem wspomnianych wyżej okolic.

W ocenie ustawienia protezy zwracamy uwagę na wypoziomowanie, równoległość stawu biodrowego i kolanowego, orientację ich w płaszczyźnie czołowej oraz prawidłowość rozmieszczenia w stosunku do osi mechanicznej protezy. Praktycznym sposobem oceny stabilności protezy jest ocena linii łączącej osie obu stawów protezy. Przedłużenie tej lina powinno dotykać podłoża ok. 5 cm za tylną krawędzią piąty.

Ocena długości protezy jest nieco utrudniona ze względu na objęcie

koszem biodrowym całej miednicy i uniedostępnienie punktów orientacyjnych, którymi są kolce biodrowe przednie górne. Oceniamy ją więc, mierząc odległość guza kulszowego kończyny zdrowej od podłoża, a po stronie protezowanej — odległość dna kosza biodrowego od podłoża, dodając do tego grubość warstwy dolnej ściany kosza, na której spoczywa guz kulszowy. Pośrednio o równości kończyn możemy orientować się według pionu opuszczonego z wyrostka kolczystego C₇. Funkcjonalnie oceniamy to obserwując postawę i chód pacjenta. Ugięcie zdrowej kończyny w stawie kolanowym przy obciążaniu protezy wskazuje na skrócenie tej ostatniej. Przy obciążaniu zbyt długiej protezy pacjent wspina się na palce stopy zdrowej.

W pozycji siedzącej pacjenta zwracamy uwagę na długość części udowej i goleniowej protezy. Przy nieprawidłowym umiejscowieniu osi stawu biodrowego na koszu biodrowym protezy (wysunięcie osi ku przodowi od umiejscowienia stawu anatomicznego musi być zrównoważone jej obniżeniem o taką samą odległość) długość uda protezy, prawidłowa w pozycji stojącej, może okazać się nadmierna w pozycji siedzącej (ryc. 27).

Podczas siedzenia zwracamy również uwagę na wypoziomowanie miednicy, która często bywa obniżona po stronie amputacji. W tym przypadku należy umocować na koszu poduszkę pośladkową, kompensującą przechył miednicy. Zwracamy też uwagę na zakres zgięcia w stawie biodrowym i kolanowym, który powinien umożliwić pacjentowi korzystanie z samochodu, siadanie na ławce w parku itp.

Ocenę protezy uzupełniamy oglądaniem pacjenta podczas chodzenia. Obserwowane wówczas zjawiska mogą nasunąć wnioski dotyczące konstrukcji i ustawienia protezy.

Osłabienie stabilizacji protezy w fazie podparcia. Przyczyną tego mogą być: wadliwe ustawienie protezy (w szczególności nieprawidłowe roz-

Ryc. 27. Prawidłowe umieszczenie osi stawu biodrowego w protezie kanadyjskiej (Aj) w stosunku do osi anatomicznej stawu biodrowego (A). Przy zachowaniu przedstawionych na rycinie warunków położenie stawu kolanowego zachowanej kończyny (B) i protezy (B,) będzie zgodne zarówno w pozycji stojącej, jak i siedzącej.

45