0000024 2

38 KINEZYTERAPIA

Sprawność działania „pacjenta-biomaszyny^,\ zależy od sprawności wszystkich jej systemów oraz sprawności współdziałania. W procesie fizjoterapii, na gruncie powyższego modelu można wydzielić trzy czynniki podlegające terapeutycznemu wpływowi ruchu:

1. Współdziałanie między systemami zasilania i ruchu (przy zapewnieniu optymalnego przepływm informacji z systemu sterowania) decyduje o możliwości rozwijania przez chorego siły. wytrzymałości czy szybkości. Czynniki te zwane są w praktyce kinezytcrapcutycznej (za teorią kultury fizycznej) zdolnościami motorycznymi. (Ryc.7)

Ryc. 7. Klasyfikacja zdolności motorycznych (a) oraz podział zdolności kondycyjnych (b) wg Raczka.

2.    Współdziałanie pomiędzy systemami sterowania i ruchu (przy optymalnym dopływie substancji energetycznych z układu zasilania) decyduje o sprawnym działaniu koordynacji nerwowo-mięśniowej, która z kolei jest warunkiem pełnego wykorzystania posiadanej energii (często bardzo małej), czyli decyduje o skutecznym sposobie wykonywania ruchu. Powyższe współdziałanie jest określane inaczej mianem techniki ruchu jaką powinni opanować pacjenci w celu możliwie ekonomicznego wykonywania utylitarnych czynności.

3.    Współdziałanie pomiędzy układami sterowania i zasilania (wpływ na stan narządu ruchu) decyduje prawdopodobnie o stanach emocjonalnych i samopoczuciu pacjenta czyli o jego nastawieniu psychicznym (będzie o tym mowa w następnym podrozdziale).

Powyższy schemat pozwala wykorzystać wymierne wieloczynnikowe sposoby ocen biomechanicznych w leczeniu pacjentów za pomocą ruchu. Dla skuteczności kinezyterapii duże znaczenie ma prawidłowo postawiona diagnoza, bo z niej wynika rokowanie, planowanie działań terapeutycznych i w końcu kontrola skuteczności usprawniania. Mierniki stosowane w diagnostyce kinezy-terapeutycznej zostaną podane dalej, bowiem problematyka badawcza fizjoterapii musi być dostosowana do głównych działów kinezyterapii, gdyż uzyskane wyniki winny dać odpowiedź adekwatną do stojących przed nimi zadań.

Badaniu prowadzone dla potrzeb kinezyterapii

o oddziaływaniu miejscowym

Tutaj przedmiotem badań są z reguły zdolności motoryczne. głównie zaś uibkość (ruchomość stawów) i zdolności koordynacyjne, tzn. możliwości funkcjonalne chorych części narządu ruchu, które muszą być oceniane przed rozpoczęciem usprawniania, w czasie trwania i po zakończeniu leczenia. Zainteresowania badawcze dotyczą także zdolności kondycyjnych, głównie siły mięśni, wytrzymałości lokalnej i w mniejszym stopniu szybkości.

Badania ruchomości stawów (gibkości) są domeną empirycznych dociekań typowych dla fizjoterapii. W pozostałych działach kultury fizycznej z taką dokładnością nic są prowadzone, bo nie ma potrzeby. Historycznie badania te są związane z ortopedią, z niej się wywodzą i na niej wzorują. Ostatnio jednak dokonania ortopedii w tym względzie fizjoterapia znacznie rozwinęła i wzbogaciła (patrz rozdział II i III tego opracowania). Stało się tak. ponieważ w większości przypadków klinicznych, w schorzeniach zlokalizowanych w narządzie ruchu, oznaczenie wielkości zakresów ruchów w stawach stanowi jedną z podstawowych metod oceny stanu czynnościowego i jest miernikiem skuteczności kinezy terapii. Jej środkami odtwarza się też ten parametr sprawności. Przyrządami pomiarowymi są przy tych badaniach głównie różnego rodzaju kątomierze (często bardzo skomplikowane). Wyniki opisywane są w stopniach. Rzadziej mierzy się ruchomość stawów za pomocą pomiarów Unijnych i wtedy określa się je jednostkami długości liniowej.

Ocena i badanie siły mięśni jako składowej zdolności kondycyjnej - znajduje się także w centrum zainteresowań fizjoterapii. Ma ona w tym względzie duże osiągnięcia. Na użytek praktyki klinicznej został opracowany testowy sposób oceny tego parametru sprawności. Prace w tym zakresie zostały zapoczątkowane przez amerykańskiego lekarza, profesora ortopedii R. W. Lovetta na początku XX w. Inspiracją do opracowania testowego sposobu oceny siły mięsni było epidemiologiczne występowanie choroby Hcinego-Medina. w wyniku której u pacjentów występowały niedowłady (w lżejszych stanach chorobowych) i porażenia mięśni obwodowych. Stwarzało to konieczność częstej kontroli siły przy użyciu najprostszych sposobów.

Ostateczną wersję testowego sposobu określania siły mięśni opracowało w połowie XX w. dwoje amerykańskich fizjoterapeutów - małżeństwo Henry i Plorcncc Kcndall, którzy współpracowali z Lovettem. Ten prosty sposób badania mięśni nie nadaje się jednak do opracowań naukowych. Więcej informacji o nim zamieszczono w dalszych częściach tego opracowania.