0000025

wej, wrodzonego zwichnięcia stawu biodrowego; we wczesnym leczeniu tych wad orteza korygująca ustawienie elementów kostnych zapobiega strukturalnemu ich utrwalaniu się oraz stwarza warunki do wykorzystania dużej plastyczności biologicznej rosnącego kośćca w celu rekonstrukcji (np. rekonstrukcji panewki stawu biodrowego);

2) przykurczów stawowych różnego pochodzenia, w których działanie przedmiotu ortopedycznego polega na stopniowym pokonywaniu przykurczu w warunkach statycznych lub dynamicznych;

Ortezy korekcyjne są również stosowane w celu poprawy ustawienia elementów kostnych w zniekształceniach statycznych, np. w statycznym płaskostopiu, lub trwałych zniekształceniach innego pochodzenia, w przypadku np. stopy końsko-szpotawej porażennej, przeproście kolana itp.

Ortezy odciążające są stosowane w razie konieczności wyłączenia niewydolnych struktur podpórczych lub zmniejszenia nacisków, wywieranych na nie przez masę ciała.

Istota więc mechanizmu działania ortez sprowadza się w zasadzie do podparcia masy ciała oraz do biernej kontroli ruchów w stawach, która może polegać na:

1)    mechanicznym ograniczeniu lub całkowitym wyłączaniu ruchów niekorzystnych w konkretnym przypadku;

2)    stwarzaniu mechanicznych oporów dla wybranych grup mięśniowych, wywierających niekorzystne działanie na przebieg ruchu lub wpływających na pogłębienie zniekształcenia;

3)    mechanicznym wspomaganiu lub zastępowaniu sił mięśniowych w realizacji określonych ruchów użytecznych; obejmuje ono także stosowanie w tym celu obcych źródeł energii ruchowej, np. energii elektrycznej.

4)    elektrycznym pobudzaniu.zdolnych do czynnego skurczu, lecz pozbawionych dopływu fizjologicznych impulsów centralnych grup mięśniowych.

Generalną zasadą nowoczesnej ortotyki jest wykorzystanie możliwie prostej konstrukcji, służącej maksymalnej poprawie funkcji. Spełnienie tej zasady jest możliwe jedynie przy celowym działaniu, opartym na dokładnej analizie upośledzonych zachowanych funkcji. Rodzaj stosowanych konstrukcji ortotycznych musi odpowiadać rodzajowi dysfunkcji i spełniać określone zadania dla jej poprawy. Przy planowaniu konstrukcji nie można jednak pominąć takich czynników, jak: wiek pacjenta, jego płeć, masa ciała, zawód, warunki pracy i bytowania.

U małych dzieci moczących się często stosujemy materiały lekkie, zmywalne i nie ulegające korozji. Ułatwiamy tym samym stosowanie przedmiotu zaopatrzenia oraz pielęgnację dziecka. Dzieci starsze, a szczególnie dzieci w wieku szkolnym, z uwagi na dużą aktywność ruchową wymagają konstrukcji mocnych, wytrzymałych. Tu jednak należy zachować właściwy stosunek między wytrzymałością ortezy a indywidualnymi wymogami pacjenta.

Konstrukcja ortez dziecięcych powinna być ponadto prosta i uwzględniająca czynnik wzrostu. Konieczna jest zwiększona częstotliwość ocen kontrolnych działania ortezy i ewentualne dokonywanie korekt lub wymian całych zespołów konstrukcyjnych ortezy w miarę potrzeby. W wieku pokwitania, szczególnie u dziewcząt, istotną rolę odgrywa strona kosmetyczna. Należy więc zachować umiar w doborze elementów konstrukcyjnych oraz zwrócić szczególną uwagę na wykończenie ortezy.^

Warto też pamiętać, że u dzieci rosnących korzystniejszy jest często nadmiar konstrukcji ze względu na zapobieganie wtórnym zmianom kompensacyjnym i strukturalnemu utrwalaniu się ich. W przeciwieństwie do tego u osób dorosłych wykorzystujemy często kompensację funkcjonalną do zredukowania rozmiarów konstrukcji ortotycznych.

Każdy rodzaj przedmiotu zaopatrzenia ortotycznego powinien spełniać wyznaczone mu zadania przy zachowywaniu maksimum wygody pacjenta oraz uwzględnieniu wymogów estetycznych. Obie te właściwości mają często decydujący wpływ na akceptację ortezy, a tym samym jej użytkowanie. Warunkiem wygody jest dokładne dopasowanie ortezy i odpowiednie rozłożenie nacisków jej powierzchni kontaktujących się z ciałem. Długotrwały nacisk na powierzchnię ciała, przekraczający wartość 80 g/cm² (0,8 N/cm²), staje się przykry ze względu na miejscowe niedokrwienie. Szczególnej uwagi wymaga dawkowanie nacisku na okolice wystających, słabo pokrytych tkankami miękkimi elementów kostnych, okolice z upośledzonym krążeniem oraz upośledzoną funkcją czucia.

Lekkość konstrukcji jest rzeczą pożądaną, lecz zawsze należy pamiętać, że pierwszym i najważniejszym zadaniem ortezy jest jej strona funkcjonalna, której pominięcie przekreśla sens stosowania ortezy. W tym aspekcie — obok tradycyjnych materiałów, jak: stal, aluminium, skóra, stosowanych do budowy ortez — coraz większego znaczenia nabrały tworzywa termoplastyczne i chemoutwardzalne, łączące w sobie cechy lekkości i wytrzymałości na duże, wielokrotnie powtarzające się obciążenia

Prawidłowy dobór ortezy nie polega na przypadkowym wybraniu jej z katalogu, lecz wymaga ścisłego współdziałania lekarza leczącego pacjenta oraz ortotyka wykonującego przedmiot. Współdziałanie to powinno polegać na:

1)    prawidłowej ocenie problemu funkcjonalnego i dokładnego ustalenia założeń ortotycznych;

2)    dobraniu odpowiedniej do założeń konstrukcji ortotycznej;

3)    prawidłowym i dokładnym wykonaniu przedmiotu zaopatrzenia przy zastosowaniu odpowiednio dobranych materiałów;

4)    dokładnym dopasowaniu przedmiotu i sprawdzeniu jego działania przez lekarza leczącego;

4* 51