0000034(1)

rodzaju materiału (czucie gnostyczne), stopnia ucisku i oporu, wyczucia wagi, wreszcie dmnoleksję. Są to przeważnie złożone rodzaje czucia, w skład których wchodzą rozmaite elementarne rodzaje czucia. Zaburzenia wszystkich wymienionych tu rodzajów czucia mają duże znaczenie rozpoznawcze zarówno dla umiejscowienia sprawy chorobowej, jak i dla jej właściwego rozpoznania.

Czucie

ułożeniu

Czucie ułożenia i ruchu badamy zazwyczaj razem, chociaż w szczególnych przypadkach należy je badać’ osobno, zdarza się bowiem, iż każdy z tych rodzajów czucia może być zaburzony w sposób odosobniony. Badanie zaczynamy zazwyczaj od stawów drobnych, przechodząc z kolei do Stawów większych, o ile stwierdzam) zaburzenia w stawach drobnych.

Czucie ułożenia w ręce badamy w ten sposób, iż choremu, który ma oczy zamknięte, ujmujemy kciukiem i wskazicielem z boków kolejno różne palec i nadajemy im ułożenie wyprostne lub zgięciowe; badany ma określić, jakie jest ułożenie palca („do góry czy do dołu’’); lub też naśladować je drugą ręką.

Czucie ruchu (kinest etyczne ¹

Czucie ruchu (kinestetyczne) badamy, wykonując palcami chorego ruch bierny, którego zakres i kierunek winien on określić. Wszystkie te rudy wykonywać należy powoli i delikatnie, odsuwając palce sąsiednie drugą ręką. aby uniknąć dotyku; tak samo należy uważać, aby chory nie wykonywał przy tym ruchów czynnych palcami, co ułatwia mu orientację o ich ułożeniu.

Czucie ułożenia i ruchu zależne jest od bodźców proprioccptywnych, a więc powstałych w mięśniach, ścięgnach oraz stawach, aczkolwiek bodźce z tkanki podskórnej i skóry również, posiadają tu pewne znaczenie.

Czucie ułożenia i ruchu, tak samo jak i inne rodzaje tzw. czucia głębokiego np. czucie wibracyjne), przenoszą się zarówno powrózkami tylnymi Goiła i Bardacha), jak i drogami domóżdżkowymi : Flechsiga trartus spinocerebellaris dorsalis i Goversa — tractus spinocerebellnris uentralisj. Istnieje jednakże pewna różnica pomiędzy tymi dwoma rodzajami czucia głębokiego. Podczas gdy bodźce czuciowe przenoszone drogami powrózków tylnych dochodzą do naszej świadomości, przedostając się za pośrednictwem wzgórza wzrokowego do pól czuciowych kory piata ciemieniowego przeciwległej półkuli mózgu, to bodźce czuciowe przenoszone drogami domóżdżkowymi nie są przez nas odczuwane świadomie, drogi te bowiem kończą się w robaku móżdżku. Ten ostatni rodzaj czucia głębokiego odgrywa najważniejszą rolę. w utrzymaniu równowagi ciała podczas stania i chodzenia. Z zaburzeniami czucia ułożenia wiąże się powstanie bezładu t)lnopowrózkowego.

Z powyższego wynika, iż wszystkie sprawy chorobowe, które prowadzą do uszkodzenia dróg przewodzących czucie ułożenia a więc nerwów obwodowych i korzonków tylnych, powrózków tylnych lub dróg domóżdż-kowych. mogą być połączone ze zniesieniem lub upośledzeniem czucia

134