0000039

Ryc. 17. Wpływ ułożenia dziecka na ustawienie kończyn. W pozycji na plecach ustępuje przywiedzeniowe ustawienie kończyn dolnych sprzyjające niedorozwojowi panewek stawów biodrowych. Ze zbiorów Kliniki Neurologicznej Instytutu Matki i Dziecka

najmniej częściowo utrzymywać głowę w pozycji pionowej, można pozwolić na próby jego sadzania. Najlepiej, aby matka sadzała je na kolanach przodem do siebie, z kończynami dolnymi w rozkroku, pilnując przy tym prawidłowego ustawienia głowy dziecka. Jeśli dziecko trzyma głowę niepewnie, możemy poradzić, aby matka podpierała ją ręką podłożoną pod barki i szyję. W tej pozycji można dziecko ubierać, karmić, a także może się ono bawić. Ze względu na nieprawidłowe ustawienie kończyny górnej podczas chwytania — chwyt nakrywkowy z ręką ustawioną w nawróceniu — wszelkie przedmioty trzeba podawać dziecku z góry, aby w ten sposób zmusić je do odwrócenia przedramienia i ręki.

Z uwagi na często współistniejące trudności w ssaniu, gryzieniu, żuciu i połykaniu należy zalecić cierpliwe karmienie smoczkiem z odpowiednim otworem, stopniowe wprowadzanie pokarmów papkowatych podawanych łyżeczką oraz prawidłową pozycję dziecka przy karmieniu.

Składową postępowania rehabilitacyjnego jest również stymulacja czynności wzrokowych i słuchowych. Stąd więc zalecamy dostarczanie dziecku bodźców w tym zakresie poprzez wieszanie kolorowych zabawek, wkładanie do rączki grzechotki oraz zaznajamianie go z otaczającym światem.

Ze względu na obecność niektórych przetrwałych odruchów z zakresu tzw. reakcji uogólnionych pochodzenia błędnikowego ważne jest spokojne postępowanie z dzieckiem, unikanie gwałtownych zmian ułożenia i szybkich ruchów jego ciałem.

Dalsze postępowanie usprawniające musi zmierzać do odbudowy prawidłowego wzorca ruchowego: zdolności do utrzymywania głowy w ustawieniu antygrawitacyjnym, obracania się wokół osi własnego ciała, przybierania pozycji czworonożnej, klęczącej, stojącej przy równoczesnym wykształceniu czynności z zakresu samoobsługi dostosowanych do poziomu rozwojowego dziecka.

Równolegle do tych działań prowadzone są ćwiczenia mające na celu rozluźnienie mięśni w przypadkach spastyczności oraz postępowanie rehabilitacyjno-ortopedyczne w celu zapobiegania przykurczom i deformacjom kostno-stawowym.

Tak pomyślane usprawnienie ruchowe na tym etapie rozwoju jest już znacznie bardziej złożone i wymaga instruktażu oraz nadzoru poradni usprawniania leczniczego. Rola lekarza opieki podstawowej polega tutaj już tylko na wskazaniu odpowiedniej poradni oraz czuwaniu nad realizacją ustalonego tam programu leczenia dziecka. Zaburzenia wzroku i słuchu, często występujące u dzieci z m.p.dz., są wskazaniem do badań specjalistycznych w tym zakresie.

Nieprawidłowe funkcjonowanie mięśni żucia, uszkodzenie

81

6 — Wczesne rozpoznawanie