0000046

Połączenie i unerwienie nerwów rdzeniowych szyjnych    47

POŁĄCZENIA NERWÓW RDZENIOWYCH SZYJNYCH Z PNIEM WSPÓŁCZULNYM

Odcinek szyjny pnia współczulnego wykazuje najwięcej odmian, zarówno co do ilości zwojów, jak również połączeń (5, 6, 20, 26, 30, 37, 44). Pień współ-r/.ulny w odcinku szyjnym rozciąga się od podstawy czaszki do otworu górnego klatki piersiowej. Położony jest ku przodowi od wyrostków poprzecznych kręgów szyjnych na mięśniu długim głowy i szyi, zaś ku tyłowi od naczyń szyjnych, od których oddziela go blaszka przedkręgowa powięzi szyjnej. W przebiegu swoim krzyżuje tętnicę tarczową dolną i podobojczykową, wokół których często występują pętle. W odcinku tym obserwuje się najczęściej trzy zwoje (górny, środkowy i dolny), a także dość często zwój kręgowy, który jest różnie określany w piśmiennictwie. Najczęściej ze względu na lokalizację ten czwarty zwój pnia nazywa się zwojem kręgowym (11, 24, 26, 32, 44). Zalicza się też zwój ten do kompleksu zwoju szyjno-piersiowego (5, 39) lub zwoju szyjnego środkowego (30, 34). Mannu (29) określa go jako zwój pośredni. Według badań Beckera i Grunta (6) zwój szyjny górny występuje w 100% przypadków, kręgowy w 87%, zwój szyjny środkowy w 62,3% i szyjno-piersiowy w 37,7%. W części przypadków autor ten obserwował podwójny, a nawet wielodzielny zwój szyjny środkowy, zwój kręgowy i najrzadziej zwój dolny. Zwoje szyjne mogą również łączyć się, tworząc zwój górno-środkowy, środkowo-kręgowy lub szyjno-piersiowy (44), a także mogą występować drobne zwoje w gałęziach międzyzwojowych. Wrete (41) podaje, że w odcinku szyjnym jest rzeczą niemożliwą odróżnienie połączeń nerwów rdzeniowych z pniem współczulnym wyłącznie na podstawie badań makroskopowych, ponieważ połączenia te mogą dochodzić do gałęzi nerwów rdzeniowych. Segmentalny charakter połączeń występuje jedynie u płodów (42). W tych przypadkach gałęzie łączące w dolnym odcinku szyjnym dzielą się i określane są jako gałęzie łączące szare rozdwojone (44). Liczne odmiany odcinka szyjnego pnia współczulnego sprawiają, że jego połączenia z nerwami rdzeniowymi są bardzo skomplikowane i różnorodne. Siwe (37) podkreśla, że połączenia te są bardziej skomplikowane po stronie prawej. Połączenia te charakteryzują się następującymi cechami.

1.    Gałęzie łączące szare odchodzą od zwojów, pnia współczulnego, od gałęzi międzyzwojowych oraz od zwojów pośrednich, występujących szczególnie często w odcinku szyjnym.

2.    Gałęzie łączące, dochodzące do poszczególnych nerwów rdzeniowych, łączą się i tworzą pętle, które z kolei oddają połączenia do nerwów rdzeniowych lub ich odgałęzień.

3-    Każdy nerw rdzeniowy otrzymuje więcej aniżeli jedną gałąź łączącą.

4-    Gałęzie łączące mogą dochodzić do gałęzi nerwów rdzeniowych lub do gałęzi odchodzących od splotów nerwowych.

Zwój szyjny górny pnia współczulnego, który jest największym i najbardziej ^stalym zwojem, oddaje gałęzie łączące do pierwszego, drugiego, bardzo często do trzeciego, a czasami do czwartego i nawet do piątego nerwu rdzeniowego szyjnego. Mitchell (32) podaje, że gałąź do piątego nerwu rdzeniowego szyjne-9o, jeżeli istnieje, łączy się z nerwem przeponowym. Pierwszy i drugi nerw rdzeniowy szyjny otrzymują 2, 3 lub rzadziej 4 gałęzie łączące każdy. Gałąź do trzeciego nerwu rdzeniowego tworzy pętlę z gałęzią od pnia współczulnego i z tej pętli odchodzi kilka drobniejszych odgałęzień do trzeciego i czasami czwartego nerwu rdzeniowego. Prawie w połowie przypadków gałąź łącząca do trzeciego nerwu rdzeniowego szyjnego odchodzi od gałęzi międzyzwojowej poniżej zwoju szyjnego górnego.

Zwój szyjny środkowy pnia współczulnego jest najbardziej zmiennym zwo-