0000048 2

S4 KINEZYTERAPIA

sprzężeń zwrotnych. który ma na celu informowanie o.u.n. o wykonywaniu czynności ruchowych „zadanych" do wykonania przez ośrodki programujące. Spełnia on rolę „szpiega" znajdującego się w obozie innym niż własny i ma za zadanie przekazywanie informacji o pracy efektorów, którymi w narządzie ruchu są_t jak już wspomniano, mięśnie.

O ważności funkcji części wstępujących, aferentnych o.u.n. świadczy dodatkowo fakt. iż ta składowa o.u.n. określana jest inną nazwą, mianowicie analizatora kinestctycznego. Jest to określenie pochodzące z fizjologii (Pawłów i Ano-chin). które bardziej się przyjęło w teorii kultury fizycznej ze względu na fakt swojej dużej użyteczności w kształtowaniu nowych nawyków ruchowych, nowych czynności. Jest on także bardzo przydatny w fizjoterapii jako że rządzi się ona tymi samymi prawami.

Reedukacja utraconych funkcji nie jest procesem trwałym i wymaga stałego treningu prowadzonego środkami kinezyterapii, przy zmieniających się, korzystnie dobieranych, bodźcach fizjologicznych (kamień wrzucany do wody w celu wywołania kół), których skuteczność musi być „potwierdzona" właśnie przez analizator kincstetyczny. Trzeba w tym miejscu podkreślić, iż jest to pojęcie czynnościowe (dlatego przystaje do nowoczesnej koncepcji działania o.u.n.) i składa się z zespołu komórek i dróg nerwowych wyspecjalizowanych w' odbiorze, przetwarzaniu i syntetyzowaniu bodźców przekazywanych z obszaru narządu ruchu do ośrodkowego układu nerwowego - do kory mózgowej. Dlatego analizator kincstetyczny jest inaczej nazywany przekaźnikiem tzw. czucia głę bokiego (proprioreceptywncgo). Składa się z:

1.    Receptorów narządu ruchu (propriorcceptorów), do których zalicza się:

-    w'rzccionka mięśniowe, które informują o stopniu i stanic napięcia mięśni,

-    wrzecionka ścięgniste, które umieszczone są w ścięgnach zakończeniowych mięśni w postaci czuciowych narządów Golgicgo (są one 10 razy mniej czułe od wrzecionek mięśniowych, tzn. reagują na bodźce znacznie silniejsze, stanowiąc tym samym sygnałowy system alarmowy reagujący na przeciążenia),

-    proprioreceptory zwane ciałkami Paciniego, które rozmieszczone są głównie w chrząstkach stawowych, więzadłach. okostnej i błonach międzymięśnio-wych; informują przede wszystkim o położeniu poszczególnych części ciała względem siebie,

-    proprioreceptory’ statyczne, które znajdują się w błędniku, w uchu wewnętrznym; przekazują dane o położeniu ciała w przestrzeni. Podobną rolę spełniają receptory' wzroku, korygując położenie ciała w sytuacji zaburzenia innych neurofizjologicznych mechanizmów pierwszego rzędu.

2.    Dróg dośrodkowych (aferentnych) nerwów' obwodowych doprowadzających bodźce do ośrodkowego układu nerwowego, do zwojów rdzeniowych, w' których umieszczone są pierwsze neurony czuciowe.

3.    Dróg dośrodkowych rdzenia kręgowego umiejscowionych głównie w sznurach tylnych i bocznych rdzenia, do których zalicza się:

-    drogę rdzeniowo-wzgórzową boczny, drogę rdzeniowo-wzgórzową przednią, drogę sznura tylnego (inaczej rdzeniowo-opuszkową),

-    drogę rdzeńiowo-móżdżkową przednią,

-    drogę rdzeniowo-móżdżkową tylną.

4. Dróg rdzenia przedłużonego, którymi bodźce przekazywane są do jąder

smukłego i klinowatego.

$. Szlaków tzw. wstęgi przyśrodkowej, w której następuje skrzyżowanie dróg nerwowych.

6.    Wzgórza, które stanowi miejsce zborne bodźców przekazywanych z receptorów aparatu ruchu do kory mózgowej.

7.    Dróg wzgórzowo-korowych.

8.    Pól recepcyjnych (czuciowych) kory mózgowej, w których odbywa się ostateczna analiza i synteza bodźców nowych, złożonych.

Istotną rolę w kinetyce człowieka odgrywa móżdżek, struktura o.u.n.. składająca się z dwóch półkul i łącznika, zwanego robakiem. Ten ostatni ma istotny wpływ na utrzymywanie równowagi ciała w różnych pozycjach, zabezpiecza także prawidłowe napięcie mięśniowe stosownie do sytuacji czynnościowych. Natomiast półkule móżdżku zawiadują głównie ruchami automatycznymi. Móżdżek jest połączony z pozostałymi strukturami o.u.n. licznymi drogami do-i odprowadzającymi. Ze względu na swój wpływ na narząd ruchu jest więc móżdżek ważnym dopełnieniem analizatora kincstetyczncgo.

Dla strategii działania o.u.n. w aspekcie neurofizjologii ważnymi czynnościami są torowanie i hamowanie. Pierwsze zjawisko polega na obniżaniu progu pobudliwości miejsca stymulowanego bodźcem. Opiera się ono na zasadzie sumowania pobudzeń podprogowych w obrębie synaps. Proces torowania stanowi istotne podłoże uczenia się nowych wzorców ruchowych, a następnie ich automatyzacji.

Hamowanie jest zjawiskiem odwrotnym od poprzedniego i polega na utrudnianiu (przez podwyższanie progu pobudliwości) przepływu bodźca drogami nerwowymi - jeżeli wolno użyć takiego lapidarnego skrótu myślowego. Proces hamowania dzieli się na warunkowy i bezwarunkowy. Dla fizjoterapii, jej diagnostyki ważniejsze jest hamowanie warunkowe ze względu na mechanizmy neurolizjologiczne. Jeżeli przez dłuższy czas stosuje się te same bodźce w celu ^w> konania jakiejś czynności dowolnej, to ich skuteczność staje się coraz mnicj-^S2a- Jest to istotna wskazówka, jak prowadzić trening leczniczy wymagający ciągłości kontynuacji w warunkach trwałej utraty sprawności (zdrowia). Musi °n być oparty na stale zmieniających się różnorodnych bodźcach aferentnych, co w całej rozciągłości potwierdza czwarte prawo kompensacji sformułowane Przez Anochina.

Odruchowo-warunkowa czynność kory mózgowej jest zasadniczym procc-sem nerwowym, zapewniającym człowiekowi przystosowanie do środowiska.