0032

tać, że ich istotą nie jest testowanie wielkości różnic, lecz wielkości związku, i że nie mają one charakteru badań przyczynowo-skutkowych.

Poziomy pomiaru

Gdy zakończymy już obserwację lub eksperyment, dysponujemy zbiorem wyników. Jeżeli wyniki te mają charakter liczbowy, to mogą wykazywać różny poziom precyzji. Jeżeli np. podzielimy ludzi na kategorie palących i niepalących lub jeżeli badać będziemy Francuzów, Niemców i Anglików, to nie możemy przyporządkować tym kategoriom wartości liczbowych. Są to tylko nazwy. Ten typ danych to dane nominalne. Z kolei uporządkowanie Finalistek konkursu piękności lub klasyfikacja różnych gatunków piwa da nam dane numeryczne. Dane te możemy uporządkować, ale nic możemy precyzyjnie powiedzieć, o ile jedno piwo jest bardziej preferowane od drugiego. Znamy jedynie ich relatywną pozycję. Te dane to dane porządkowe. Gdy dysponujemy wynikami testu, np. testu I.I. lub testu neurotyzmu, to wyniki te posiadają swoją jednostkę. Możemy przyjąć, że każda jednostka skali jest jednakowej wielkości. To są dane interwałowe.

Nominalne — dane podzielone na kategorie lub przedstawione w postaci częstości.

Porządkowe — dane można ustawić w kolejności.

Interwałowe — dane otrzymane na skali o równych jednostkach.

Dane nominalne. Jeżeli dane nie mają postaci liczbowej i nie można ich uporządkować, to są to dane nominalne. Innymi słowy, badane obiekty są po prostu nazywane lub dzielone na kategorie. Przykładem takich danych jest podział na palaczy i niepalaczy. na męzczyzn i kobiety, na wegetarian. jedzących ryby i jedzących mięso. Na rysunku przedstawionym powyżej takimi kategoriami mogą być ..ubrani tak samo” i „ubrani różnie"

Dane porządkowe. Jeżeli dane można przedstawić za pomocą rang, to są to dane porządkowe. Możemy wtedy mówić o miejscu danego obiektu. W konkursie piękności sędziowie mogą uporządkować uczestniczki ze względu na stopień urody. Mogą też przydzielić im miejsce pierwsze, drugie czy trzecie, co jednak nie oznacza, że możemy powiedzieć, o ile jedna uczestniczka jest ładniejsza od drugiej. Podobnie możemy np. uporządkować ludzi według wzrostu. Jeżeli mówimy po prostu o ludziach niskich, przeciętnych czy wysokich, to są to dane porządkowe. Jeżeli jednak zmierzymy ich rzeczywiście, to wówczas otrzymamy dane bardziej precyzyjne, które nazywamy danymi interwałowymi

Dane interwałowe. Jeżeli dane zostały wyrażone w postaci liczbowej na skali o równych przedziałach (jednostkach), to są to dane interwałowe. Na rysunku jednostkami są hamburgery. Inne. mniej humorystyczne, przykłady takich danych to cale, sekundy lub gramy. Należy wątpić, czy jakiekolwiek czyste miary psychologiczne są w rzeczywistości prawdziwymi danymi interwałowymi. Wyniki w inwentarzach osobowości czy wyniki w testach mierzących iloraz inteligencji (l.l.) można jednakże traktować jako dane interwałowe. W wielu eksperymentach psychologicznych mierzy się czas. a to są dane interwałowe. Podjęcie decyzji o tym. czy nasze dane osiągnęły status danych interwałowych, zwłaszcza jeżeli są wyrażone w postaci wyników jakiegoś testu psychologicznego, nie jest łatwe. W przygotowanym raporcie z pracy badawczej decyzję tę bardzo często należy uzasadnić