Ekonomika turystyki R Łazarek (166)

nie mają żadnego znaczenia dla gospodarki. Można natomiast przyjąć, że nie mają one globalnie istotnego znaczenia, mogą jednak i wtedy mieć znaczenie istotne z punktu widzenia aktywizacji eksportu oraz bilansu płatniczego. Dlatego turystyka przyjazdowa jako element międzynarodowych stosunków gospodarczych jest zawsze korzystna dla kraju przyjmującego turystów.

7.2. Niewidzialny eksport dóbr i usług w turystyce międzynarodowej

Wydatki odwiedzających w danym kraju, tj. turystów i odwiedzających jednodniowych, składają się z wydatków na zakup dóbr i usług. Można je podzielić na trzy grupy: zakwaterowanie i wyżywienie, komunikacja na obszarze danego kraju oraz wydatki różne (zakup pamiątek i innych artykułów, napoje, rozrywki, sport i usługi osobiste, przewodnicy itp.).

Na podstawie wyników rozmaitych badań można stwierdzić, że w normalnych warunkach „wydatki różne” wahały się najczęściej w granicach 50-100% wydatków na zakwaterowanie i wyżywienie, ale w pewnych sytuacjach mogły być większe. Można też stwierdzić, że „wydatki różne” stanowiły przynajmniej 50% wydatków na zakwaterowanie i wyżywienie.

Struktura wydatków turystów ukazuje, że turystyka międzynarodowa włącza do działalności eksportowej rozmaite gałęzie gospodarki. Nadto konsumpcję żywności przez przyjeżdżających cudzoziemców można traktować jako odpowiednik rzeczywistego eksportu rolno-spożywczego, który omija wszelkie ograniczenia wynikające z polityki protekcjonistycznej kraju, z którego przyjeżdżają turyści.

W drugiej połowie lat pięćdziesiątych i w pierwszej połowie lat sześćdziesiątych w wielu krajach prowadzono badania nad „detalicznym eksportem” dokonywanym przez turystów zagranicznych, czy to przez zakup pamiątek i innych wyrobów, czy to przez konsumpcję w kraju odwiedzanym. Chodziło wtedy o uzyskanie argumentów, które przekonywałyby elity decyzyjne o korzyściach wynikających z rozwoju zagranicznej turystyki przyjazdowej.

Jako przykłady podamy wyniki dwóch badań, które prowadzono w Austrii i w Szwajcarii.

Wyniki badań wielkości i struktury wydatków turystów zagranicznych przeprowadzonych w Austrii w roku gospodarczym 1961/1962 ilustrująbezpośrednie włączenie się rozmaitych gałęzi gospodarki do działalności eksportowej dzięki zakupom dokonywanym przez cudzoziemców. Tak więc ogółem 68% wydatków przypadało na noclegi i wyżywienie, 11% na komunikację na terenie Austrii, a 21% na zakup innych artykułów i usług. Na handel detaliczny przypadało 15% ogólnych wpływów z turystyki zagranicznej, stanowiły one 3% ogólnych obrotów handlu detalicznego. Cudzoziemcom sprzedano około 160 min litrów benzyny i 16 min litrów paliwa do silników dieslowskich, co stanowiło 17% i 3% ogólnego zużycia w Austrii. W ogólnej frekwencji w teatrach, kinach, na wystawach itp. udział cudzoziemców stanowił 30-35%. Konsumpcja artykułów żywnościowych przez turystów za-

169