Jest to tak oczywiste, że wykonywanie pracochłonnych niekiedy obliczeń współczynników korelacji nie wykaże nic nowego, jest wprawdzie efektowne i spektakularne, ale można je traktować jako zabawą w liczby.
Dobrą ilustracją zależności miejsca turystyki od dochodów gospodarstw domowych jest pozycja wyjazdów zagranicznych w RFN w strukturze konsumpcji (tabela 19). Wyjazdy zagraniczne dotyczyły wtedy zamożniejszych grup społecznych i zajmowały trzecie miejsce po mieszkaniu i wyżywieniu, podczas gdy dla turystów ograniczających się do turystyki krajowej ważniejsze niż turystyka były wydatki na ubranie, a podróże turystyczne zajmowały piątą pozycją1. Podobne prawidłowości występowały także w innych krajach, np. w Austrii i państwach skandynawskich2.
Tabela 39
Miejsce wyjazdów turystycznych na skali konsumpcji w RFN
Wyszczególnienie |
Turyści wyjeżdżający regularnie za granicę |
Turyści krajowi |
Osoby |
z ukończoną szkołą | |
podstawo wą |
realną |
gimnazjum i studiami wyższymi | |||
Mieszkanie |
1 |
1 |
3 |
1 |
i |
Wyżywienie |
2 |
2 |
3 |
2 |
2 |
Podróże |
3 |
5 |
7 |
7 |
4 |
Samochód |
4 |
4 |
4 |
3 |
5 |
Ubranie |
5 |
3 |
3 |
4 |
8 |
Przyjmowanie gości |
6 |
6 |
5 |
8 |
6 |
Hobby |
7 |
7 |
6 |
5 |
7 |
Kultura |
8 |
8 |
9 |
6 |
3 |
„Wyjścia” |
9 |
10 |
8 |
9 |
9 |
Wyjazdy weekendowe |
10 |
9 |
10 |
10 |
10 |
Czynniki ekonomiczne, takie jak poziom dochodów, poziom cen na rozmaite dobra i usługi, oraz relacje między tymi cenami mają duże znaczenie z punktu widzenia zachowania się gospodarstw domowych i osób, które w ogóle mają predyspozycje do tego, aby się stać turystami. Dobra i usługi turystyczne odznaczają się - jak już nam wiadomo - wysoką elastycznością dochodową popytu. W turystyce działa prawo Engła, które mówi, że w miarę wzrostu dochodów zmniejsza się w konsumpcji procentowy udział wydatków na żywność w całości wydatków konsumpcyjnych, bez zmian pozostaje udział wydatków na mieszkanie, światło, opał, odzież i obuwie oraz zwiększa się procentowy udział wydatków na inne cele, jak kształcenie, rozrywki, turystyka itd.3.
Ekonomia uczy, że wprawdzie konsumpcja jest rosnącą funkcją dochodu, ale czynniki subiektywne sprawiają, że w miarę wzrostu standardu materialnego coraz większa część dochodu nie jest wydawana na konsumpcję bieżącą, lecz prze-
102
H.K. Scheuch: Tourismus, „Die Psychologie des 20 Jahrhunderts”, Zurich. Cyt. za T, Żabińska: op. cit., s. 149.
T. Żabińska: op. eit., s. 149.
0 M. Jedlińska, U. Szubert-Zarzeczny: op. cit, s. 101.