również walory niematerialne, co jest charakterystyczne dla takich obiektów, jak dzieła sztuki, zabytki historyczne itp.19.
Za szczególną właściwość dóbr turystycznych należy także uznać okoliczność, że dobra turystyczne w danym kraju (czy regionie) podlegają stałej ilościowej fluktuacji. Dzieje się tak przynajmniej z trzech powodów, a mianowicie:
• z przyczyn samorzutnych, np. wyczerpywanie się źródeł mineralnych w jednych miejscowościach, a pojawienie się w innych miejscowościach;
• z przyczyn wynikających z działalności ludzkiej, która może pozbawić niektóre miejscowości ich atrakcyjności, np. przez wycięcie lasów, regulację rzek, budowę zbiorników wodnych lub zatrucie wód, lub odwrotnie - z działalności, która może podnieść te walory (np. otwarcie muzeum zegarów słonecznych w Jędrzejowie okazało się atrakcją dla turystów krajowych i zagranicznych);
• z przyczyn wynikających zc zmiany gustów lub pojawienia się nowej mody, co może sprawić, że dobrem turystycznym staną się rzeczy lub zjawiska dawniej pozostające w cieniu20.
Można uznać, że ilość dóbr turystycznych jest praktycznie nieograniczona, ale udostępnienie ich turystom, uzyskanie z tych dóbr określonych efektów gospodarczych, zależy od komplementarnych dóbr i usług turystycznych, czyli od stanu zagospodarowania turystycznego kraju, regionu lub miejscowości.
Pierwszej próby klasyfikacj i walorów turystycznych i zagospodarowania turystycznego w skali międzynarodowej dokonano w 1964 r. na specjalnym seminarium zorganizowanym w Pradze przez Komisję Badań Międzynarodowego Związku Oficjalnych Organizacji Turystycznych (UIOOT). Propozycję klasyfikacji przedstawił Manuel Baud-Bovy21.
Walory turystyczne M. Baud-Bovy podzielił na trzy grupy, a mianowicie:
• naturalne walory turystyczne;
• zabytki turystyczne;
• walory turystyczne „ludzkie”.
Do naturalnych walorów turystycznych zaliczył klimat, temperaturę, opady śniegu i deszczu, naturalną rzeźbę terenu, orografię (tj. wysokie szczyty, urwiska itp.), lodowce i tereny skaliste, strefy wulkaniczne, morza, jeziora, stawy i rzeki, lasy i uprawy charakterystyczne, rozległe krajobrazy, malownicze tereny i malow-
19 P. Bemecker: Les fondements du iourisme, UIOOT, doc. CPC/C2, cz. II, s. 13. Zob. także P. Hałaciński: op. cit., s. 5.
20 P. Hałaciński: op. cit., s. 7.
21 M. Baud-Bovy: Definicja zagospodarowania turystycznego, „Ruch Turystyczny - Materiały i Dokumenty” 1966, nr 2.
34