Ekonomika turystyki R Łazarek (101)

znaczana na oszczędności, co oznacza, że udział wydatków na konsumpcję w dochodzie, czyli skłonność do konsumpcji, maleje, gdy dochód wzrasta. Dzieje się tak ze względu na czynniki subiektywne, które powodują, że wydatki gospodarstw domowych na konsumpcję są mniejsze niżby to wynikało z ich możliwości dochodowych (oszczędzanie na „czarną godzinę”, na starość, lokaty w banku, przyjemność posiadania gotówki, skąpstwo itp.)¹. Badania prowadzone w ostatnich dwudziestu latach w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i innych krajach rozwiniętych wykazują, iż przedstawione powyżej zachowanie się konsumentów nie dotyczy całego społeczeństwa, ale tylko grup zorientowanych „na przeżycie”. Jak podaje V.T.C. Middleton, do grup tych należą osoby ze wszystkich grup wiekowych, których postawy i typy zachowań są motywowane obawami o swoją przyszłość i bezpieczeństwo. Często są to osoby stare i znajdujące się w trudnej sytuacji ekonomicznej, żyjące w stałej obawie utraty dochodów, zdrowia i dorobku życiowego (stabilizacji i statusu). Niektóre są bardzo zamożne, czują się jednak zagrożone możliwością utraty pracy, niemożnością opłacenia kolejnej raty za dom, czesnego w szkole czy wreszcie rachunków za transakcje dokonane kartą kredytową. Szacuje się, że aż do jednej trzeciej nawet najzamożniejszych 20% ludności w rozwiniętych społeczeństwach jest „zorientowana na przeżycie”. Recesja ekonomiczna natychmiast wpływa na zmianę tych proporcji². Badanie trendów w zmianach zachowania się społeczeństwa brytyjskiego do 2010 r. wykazało, że udział w społeczeństwie grupy zorientowanej „na przeżycie” będzie stale malał. W 1973 r. stanowił 40%, podczas gdy w 1984 r. już 31%, a w 1989 r. spadł do 28%³.

Do czynników obiektywnych wypływających na konsumpcję zalicza się czynniki demograficzne, społeczno-zawodowe, wykształcenie, miejsce zamieszkania itp. W tej samej grupie dochodowej czynniki te wpływają zarówno na kształtowanie się wydatków na konsumpcję w ogóle, jak i na konsumpcję turystyczną.

Mówiąc o wpływie określonego czynnika należy pamiętać o tym, że najczęściej są to cechy łączne, występujące wspólnie. Łączny wpływ czynników dochodowych i pozadochodowych (obiektywnych i subiektywnych) sprawia, że miejsce potrzeb turystycznych w hierarchii potrzeb gospodarstw domowych w poszczególnych kategoriach społeczno-zawodowych może być rozmaite.

2. MIERNIKI KONSUMPCJI TURYSTYCZNEJ

Konsumpcja dóbr i usług turystycznych oznacza udział ludzi w turystyce oraz określone spożycie dóbr i usług. Dlatego do mierzenia konsumpcji turystycznej stosuje się dwa podstawowe mierniki, tj. wskaźniki turystycznej aktywności ludzi (mierniki ilościowe) i wielkość wydatków turystycznych (miernik wartościowy). Można, oczywiście, stosować jeszcze inne mierniki uzupełniające, jak liczba osób

103

Elementarne zagadnienia ekonomii, praca zbiorowa, PWN, Warszawa 1994, s. 99.

V.T.C. Middleton: Marketing w turystyce, PAPT 1996, s. 43.

Ibidem, s. 44.