0091

Rozdział lii

Typy partii politycznych

Można wskazać na szereg typologii i klasyfikacji partii politycznych, proponowanych przez różnych autorów. W zależności od przyjętego kryterium klasyfikacji zostają wyróżnione poszczególne kategorie partii politycznych. Dobór kryterium w znacznym stopniu uzależniony jest od zainteresowań badawczych autora i może opierać się na uwzględnieniu konkretnego aspektu, charakteryzującego np. formy aktywność partii politycznej, sposób jej powiązania z otoczeniem społecznym czy też charakter struktury organizacyjnej.

Niektórzy autorzy stosują „proste” kryteria klasyfikacyjne, biorąc za punkt wyjścia jedną zmienną. Przykładowo M. Duverger w pracy Political Parties: Their Organiza-tion and Actmty in the Modern State (1965 r.) bierze pod uwagę charakter członkostwa w partiach politycznych i na tej podstawie wyróżnia: partie „bezpośrednie” oraz partie „pośrednie”. Te pierwsze charakteryzują się tym, że ich członkami są indywidualni obywatele, którzy wypełniają deklarację przystąpienia i uczestniczą w spotkaniach lokalnych organizacji. Natomiast partia „pośrednia” to organizacja, w której występuje zasada zbiorowego (grupowego) członkostwa. Członkami partii stają się np. stowarzyszenia czy organizacje (związki zawodowe, stowarzyszenia farmerów, izby handlowe, organizacje spółdzielcze itp.), co oznacza, że indywidualny obywatel aktywny w ich ramach zostaje związany z partią poprzez udział w tzw. ciałach pośredniczących. Z kolei S. Neumann w artykule pt. Towards a Comparative Study of Political Parties opublikowanym w 1956 r. uwzględnia kryterium funkcji, jakie pełnią partie w systemie politycznym. Na tej podstawie wyróżnia partie reprezentacji oraz partie integracji. Te pierwsze starają się raczej reprezentować interesy poszczególnych segmentów elektoratu, starając się je wkomponować w ramy oferty programowej. Partie stosują więc przede wszystkim strategie o charakterze reaktywnym, reagując na zmiany w środowisku wyborczym. Czynią tak dlatego, że ich zasadniczym celem jest maksymalizacja zysków wyborczych, a one same stają się doskonałym przykładem organizacji, dla której władza jest celem samym w sobie. Partie integra-q'i dążą przede wszystkim do mobilizacji z reguły określonej kategorii elektoratu,

87