01063

20. Na tym zdjęciu pochodzącym z późnej epoki wiktoriańskiej, wykonanym w Colney Hatch Asylum, widać kobietę dotkniętą manią, z typową gestykulacją rąk, dłoni i palców. Fotografie tego typu były szeroko stosowane w celach dydaktycznych i diagnostycznych. Colney Hatch otwarto w północnej części Londynu w lipcu 1851 r. Początkowo przebywało tam 1250 pacjentów, lecz do chwili, gdy w 1937 r. nazwę zmieniono na Friern Hospital, szpital powiększył się i mógł pomieścić 2700 osób. W latach dziewięćdziesiątych XX wieku został zamknięty.

W takiej atmosferze przytułki publiczne wciąż rosły - przeciętna angielska instytucja w 1827 roku dawała schronienie stu szesnastu pacjentom, lecz _w 1910 roku było ich już niemal dziesięć razy tyle, natomiast Colney Hatch Asylum w północnej części Londynu mieścił ponad trzy tysiące osób - równocześnie jednak wyrodniejąc w ustronia opanowane przez formalny dryl, ograniczenia finansowe i rutynowe aplikowanie leków (takich, jak bromki i wodniki chloralu), przeznaczonych wyłącznie do pacyfikacji, uspokojenia i ogłupienia pacjenta. W Stanach Zjednoczonych optymizm terapii moralnej rozmył się w trosce o bezpieczeństwo i spokój. Obniżyła się jakość opieki. Pennsylvania Asylum, założony w pierwszej połowie XIX wieku, początkowo patrzył życzliwym okiem na promocję zaangażowania ze strony wspólnoty i rodziny, stymulujących lecznicze doktryny. Jednakże w ostatnich dziesięcioleciach wieku XIX do władzy doszła bardziej organiczna postać psychiatrii, która usprawiedliwiała rutynowe wykorzystanie środków uspokajających, oznaczając równocześnie schyłek terapii indywidualnej.

Pęd ku instytucjonalizacji był znakiem czasów. Łączył on nakazy racjonalnego państwa z oczekiwaniami gospodarki rynkowej i propagował postępowy optymizm terapeutyczny pod rządami szerzącego się paternalizmu - poglądu, że elity społeczne i zawodowe mają prawo, co więcej, iż na nich spoczywa odpowiedzialność, by leczyć nie-

139