0000073

cyjne). Mechaniczne działanie ortezy wpłyWa głównie na złagodzenie bólów oraz zapobiega powstawaniu wtórnych zniekształceń kręgosłupa.

Gdy zmiany umiejscowione są powyżej Th_5r ortezę tę uzupełniamy podpórką podżuchwową, osadzoną na przednim łączniku górnym, oraz podpórką potyliczną, osadzoną na wsporniku tylnym.

Odmianą ortezy szkieletowej jest orteza podpórcza, stosowana w przypadku niedomogi statycznej kręgosłupa, spowodowanej dużym garbem kifotycznym. Elementami konstrukcyjnymi ortezy podpórczej są: kosz biodrowy z prętów metalowych lub ze skóry formowanej i wzmocnionej taśmami metalowymi, metalowa nadbudowa, sięgająca do szczytu garbu, odpowiednio wymodelowane podpaski ograniczające zginanie części kręgosłupa znajdującej się powyżej garbu. Ze względu na swój kształt orteza nazywana jest często doniczkową (ryc. 105).

W przebiegu leczenia złamań kompresyjnych piersiowo-lędźwiowego odcinka kręgosłupa, szczególnie u osób młodych, bez nadmiaru tkanki tłuszczowej, stosuje się ortezę Jewetta (ryc. 106). Jej zadaniem jest ograniczenie ruchów zginania kręgosłupa i utrzymanie go w lekkim przeproście. Obok ograniczenia ruchów zginania ogranicza ona również pochylanie kręgosłupa na boki, a także częściowo ruchy rotacyjne. Jej główną zaletą jest możliwość szybkiego dopasowania półfabrykatów na pacjencie pozostającym w pozycji leżącej, a następnie zmontowanie i wykończenie. Unikamy w ten sposób kłopotliwego, przedłużającego wykonawstwo odlewu gipsowego i związanych z tym niebezpieczeństw dla pacjentów.

Nie wymieniam tu innych, rzadziej stosowanych typów ortez, różniących się od omówionych nie zasadą działania, a jedynie drobnymi

Ryc. 106. Orteza stabilizująca piersiowo-lędżwiowy odcinek kręgosłupa typu Jewetta.

szczegółami konstrukcyjnymi. W ich wyborze i stosowaniu odgrywa często rolę doświadczenie różnych ośrodków leczniczych.

Obok niezaprzeczalnych zalet stosowanych ortez należy również wspomnieć o ich stronach ujemnych. Są to: osłabienie siły mięśni kręgosłupa, a nawet ich częściowe zaniki na skutek ograniczenia aktywności w ciągu dłuższego czasu stosowania ortezy. Dlatego też zwraca się uwagę na rozsądne ustalanie tego czasu oraz ćwiczenia mięśni podczas używania ortez, a zwłaszcza przed zamierzonym ich odstawieniem.

Stabilizacja i odciążenie lędźwiowego odcinka kręgosłupa

Ortotyczna stabilizacja lędźwiowego odcinka kręgosłupa za pomocą mechanicznego ograniczenia ruchów jest trudna, a niestabilnego połączenia lędźwiowo-krzyżowego (1*—Si) praktycznie niemożliwa ze względu na niekorzystny stosunek ramienia dźwigni utworzonego przez objęty ortezą odcinek kręgosłupa nad miejscem destabilizacji do ramienia utworzonego przez kosz biodrowy, osadzony na miednicy. Dlatego też chętniej korzysta się w tym odcinku ze stabilizacji operacyjnej.

W przypadku niedużych zaburzeń stabilizacji oraz w bólach krzyża spowodowanych innymi rodzajami zmian strukturalnych pozytywną rolę odgrywają silne i sprawne mięśnie grzbietu oraz brzucha. Ułatwiają one m.in. działanie wspomnianego już efektywnego czynnika stabilizującego — ciśnienia hydropneumatycznego w jamie brzusznej. Na wspomaganiu tego czynnika zasadza się również biomechaniczne działanie półsztywnych i elastycznych gorsetów, zwanych niezbyt słusznie

Ryc. 107. Gorset półsztywny stabilizujący lędźwiowy odcinek kręgosłupa: a — typ Hohmanna, b — typ Williamsa.

10* 147