0251

krążącej krwi (prawic 70%) i jest podatny na zmiany objętości przy stosunkowo niewielkich zmianach ciśnienia.

Inna jest rola układu tętniczego. Duży opór obwodowy pozwala w większych tętnicach utrzymać wysokie ciśnienie średnie (ryc. 13.3). W związku z tym ściany tych tętnic są stale rozciągnięte i są magazynem energii potencjalnej sprężystości, który rytmicznie jest uzupełniany pracą serca. Ten magazyn energii potencjalnej sprężystości dużych tętnic nazywają powietrznią, jego zadanie jest bowiem takie samo jak powietrzni w urządzeniach hydraulicznych (ryc. 13.10).

Zbiornik powietrza w takich urządzeniach amortyzuje wahania ciśnień wywoływanych działaniem pompy. Energia gromadzi się rytmicznie w powietrzni, a ruch cieczy kosztem tej energii odbywa się w miarę w sposób ciągły. Rolę takiego zbiornika energii spełnia w układzie krążenia napięty układ tętniczy, stąd nazywa się go ciśnieniowym. Tego rodzaju funkcja tętnic odciąża znacznie pracę serca.

ló.8. Praca, moc i wydajność serca

Określenie pracy wykonanej przez serce sprawia trudności, składa się bowiem na nią szereg czynności nie objawiających się bezpośrednio w energii krążenia krwi. Zazwyczaj przyjmuje się jako pracę serca tak zwaną pracę zewnętrzną, związaną bezpośrednio z uruchomieniem krwi. Na tak rozumianą pracę serca składa się praca wykonana przeciw ciśnieniu panującemu w aorcie i tętnicy płucnej oraz praca związana z nadaniem krwi energii kinetycznej.

Pracę serca należałoby obliczyć wg wzoru:

dla komory lewej

o

o

dla komory prawej

u

o

gdzie:

Pl ' Pr — ciśnienie panujące w sercu w czasie skurczu odpowiednio w komorze lewej (L) i prawej (R), ^VŁ i ^VR — prędkości krwi, d V — przyrosty objętości,

/ — czas, w którym praca została wykonana.

Wykorzystanie tych wzorów jest jednak trudne, należałoby znać zależność zmienności ciśnień, prędkości i objętości od czasu. Zagadnienie upraszcza się, jeżeli zamiast zmiennych wielkości p, v, V przyjąć ich wartości średnie; można wtedy napisać wzory przybliżone

W_L=p_LAV+- pt|AK

W_R=p_R\VĄ- -i pi*AF

258