029 8

56 doktorant

doktorant (aspirant), osoba ubiegająca się o uzyskanie stopnia naukowego doktora.

doktor habilitowany, doktor, który uzyskał z kolei wyższy stopień naukowy, nadawany w niektórych krajach po ogłoszeniu drukiem rozprawy habilitacyjnej. Odpowiednikiem tego wyższego stopnia naukowego jest stosowany w wybranych krajach socjalistycznych (a zwłaszcza w ZSRR, skąd wzór ten pochodzi) stopień naukowy doktora nauk.

dokumentacja pedagogiczna, gromadzenie, opracowywanie i rozpowszechnianie dokumentów dotyczących oświaty i wychowania w danym kraju i w innych krajach. Dokumentami tymi mogą być: książki i czasopisma pedagogiczne, programy i podręczniki szkolne, ustawy dotyczące ustroju szkolnego, zarządzenia władz oświatowych, zestawy środków dydaktycznych, wzory budownictwa szkolnego i in. Informacje o zbieranych materiałach d.p. upow szechnia się za pomocą zestawów bibliograficznych, biuletynów, kart informacyjnych, mikrofilmów i fotokopii, a niekiedy wręcz przez wysyłanie dokumentów oryginalnych.

dom dziecka, internatowy zakład wychowawczy dla dzieci i młodzieży w wieku 3-18 lat pozbawionych opieki rodziny. Zadaniem d.dz. jest zastąpienie wychowankom domu rodzinnego, pełnienie funkcji opiekuńczych i wychowawczych, umożliwienie wykonania obowiązku szkolnego i zdobycia zawodu, przygotowanie do samodzielnego życia. Przed przyjęciem do d.dz. kandydat poddawany jest obserwacji w pogotowiu opiekuńczym. Opuszcza d.dz. po ukończeniu 18 r.ż. lub szkoły średniej. Swoistą odmianą d.dz. jest -* rodzinny dom dziecka.

dom kultury, instytucja oświatowo-kulturalna prowadząca zróżnicowaną działalność, która zazwyczaj obejmuje: 1) zajęcia kulturalne dla wszystkich w postaci widowisk teatralnych i filmowych, pokazów działalności artystycznej zawodowej i amatorskiej, widowisk sportowych, gier i zabaw; 2) organizowanie zespołów samokształceniowych, kół amatorstwa artystycznego czy technicznego, grup sportowo-turystycznych; 3) bibliotekę i czytelnię, a nawet niekiedy salę teatralną i kinową; 4) pracownic modelarskie, fotograficzne i filmowe; 5) pomieszczenia wynajmowane różnym instytucjom dla celów oświatowo-kulturalnych.

D.k. są instytucjami szczególnie popularnymi w krajach socjalistycznych. W Polsce różne ich odmiany obejmują: pałace kultury w wielkich miastach, d.k. — przynajmniej jeden w każdym mieście, młodzieżowe domy kultury i dziecięce domy kultury.

dom małego dziecka, prowadzona przez wydział zdrowia placówka opiekuńczo-wychowawcza dla dzieci do lat 3, którym rodzice lub opiekunowie nic mogą zapewnić warunków do normalnego rozwoju. Do d.m.dz. może być przyjęta karmiąca matka wraz z dzieckiem, a także kobieta w 7 miesiącu

doskonalenie nauczycieli 57

ciąży. Po ukończeniu 3 lat wychowankowie d.m.dz. mogą przcchcsdzić do domów dziecka podległych resortowi oświaty.

dom poprawczy -♦ zakład poprawczy.

Doroszewska Janina (1900-1979), pedagog; doktor filozofii Uniw. Warszawskiego 1928; po 2-letnich studiach we Francji i rocznych w USA pracowała w zakładach specjalnych, a następnie w Inst. Pedagogiki Specjalnej w Warszawie; od 1947 profesor i zastępca dyrektora Inst. Pedagogiki Specjalnej; 1967-1970 profesor pedagogiki specjalnej Uniw. Warszawskiego. Zajmowała się gł. problemami pedagogiki leczniczej, profilaktyki i terapii dziecięcej oraz kształceniem nauczycieli dla szkół specjalnych. Główne prace: Terapia wychowawcza (1957), Nauczy&el-wychoujawca w zakładzie leczniczym (1963).

Doroszewski Witold Jan (1899-1976), językoznawca; stopień doktora uzyskał w 1923 w Uniw. Warszawskim; w 1929 po ukończeniu Ćcolc Nationale des Langucs Oricntalcs Vivantcs w Paryżu objął Katedrę Języka Polskiego w Uniw. Warszawskim; w 1947 został członkiem PAU, w 1952 — PAN. Uhonorowano go również członkostwem akademii nauk Bułgarii, Serbii i Austrii oraz doktoratami honoris causa uniw. w Lodzi i Uniw. Humboldta w Berlinie. Obok zainteresowań językoznawczych, obejmujących historię języka polskiego oraz jego słowotwórstwo, semantykę, dialektologię i fonetykę D. prowadził szeroką działalność popularyzatorską, m.in. zą pośrednictwem czasopisma „Poradnik Językowy”, którego był redaktorem od 1932 do końca życia, oraz „Radiowego Poradnika Językowego” i dzid popularnonaukowych, jak np. My iii i uwagi o języku polskim (1937), Kryteria poprawności językowej (1950), O kulturę słowa. Poradnik językowy (1962). Pod red. D. został wydany wielki Słownik języka polskiego (t. 1-11 1958--69).

Dórpfcld (derpfeld) Friedrich Wilhelm (1824-1893), pedagog niemiecki; początkowo przez długie lata nauczyciel w W’uppcrfcld, gdzie zasłynął swoim mistrzostwem pedagogicznym, w 1872 został powołany do realizowania reformy szkoły ludowej. W swoich pracach, jak np. Grundlinien zu einer Theorie des Lehrplans i Der didaktische Materiałialisntus (1879), dokonał podziału treści w szkole ludowej na -* naukę o rzeczach (religia, życie człowieka, przyroda), naukę języka (mówienie, czytanie, pisanie) i naukę formalną (liczenie, rysowanie, śpiewanie).

doskonalenie nauczycieli, w-ażny składnik systemu kształcenia pozaszkolnego nauczycieli, polegający na: 1) udzielaniu pomocy początkującym nauczycielom w okresie adaptacji do zawodu, 2) w okresie sartiodziełności zawodowej — na aktualizowaniu wiedzy przedmiotowej i pedagogicznej, zaznajamianiu z postępem nauki, udzielaniu pomocy w rozszerzaniu lub zmianie specjalizacji, 3) organizowaniu różnych form samokształcenia indywidua!-