0334

sowego wiąże się z konformacyjnymi oscylacjami makrocząsteczek. Bierze się także poci uwagę inne rodzaje rezonansowej absorpcji.

W badaniach na poziomie komórkowym z organizmami jednokomórkowymi wykazano również, że oprócz reakcji ukierunkowania występuje działanie na obwodowe struktury pobudliwe, polegające na „reakcji elektrowstrząsowej”.

Przedstawiony w dużym skrócie przegląd wyników badań aktywności biologicznej pól elektromagnetycznych dowodzi dużej pod tym względem wrażliwości układów biologicznych. W związku z tym wysunięto wiele hipotez na temat zaburzającego i regulującego wpływu naturalnych pól elektromagnetycznych środowiska zewnętrznego na ustroje żywe. Chodzi tu o zależność wielu zjawisk biologicznych, głównie rytmiki tych procesów, od aktywności słonecznej, od zmian natężenia pola magnetycznego i elektrycznego Ziemi, a także o zakłócenia działania synchronizującego naturalnych pól (na procesy biologiczne) wytwarzane przez nieregularne zmiany tego promieniowania (np. podczas burz słonecznych).

Ogólne zasady ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym. W dziedzinie ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym stosuje się na ogól podział widma promieniowania na następujące zakresy: poniżej 0,1 MHz, 0,1-30 MHz, 30-300 MHz, powyżej 300 MHz (mikrofale). Dla każdego zakresu zostały przyjęte maksymalnie dopuszczalne wartości natężeń pól (gęstości mocy) dla odpowiednich stref. Wyróżnia się tu 4 strefy:

a)    strefa pola bezpiecznego, w której dowolnie długie przebywanie uważa się za nieszkodliwe,

b)    strefa pola pośredniego — przebywanie w niej wymaga okresowej kontroli lekarskiej,

c)    strefa pola szkodliwego — dopuszcza się przebywanie w ograniczonym czasie,

d)    strefa pola niebezpiecznego, w której przebywanie jest całkowicie zabronione.

Wymienimy przykładowo graniczne wartości natężeń pól w woltach na metr w zakresie

0,1-30 MHz dla poszczególnych stref. Wynoszą one odpowiednio: poniżej 1, 1-10, 10--1000, powyżej 1000.

Dopuszczalną dobową liczbę godzin przebywania w strefie pola szkodliwego o danym natężeniu oblicza się dzieląc liczbę 80 (dla zakresu 0,1-30 MHz) przez wartość natężenia (w woltach na metr). Dla innych zakresów częstotliwości obowiązuje oczywiście inna stała.

Szkodliwy wpływ oddziaływania pól na organizm ludzki można w znacznym stopniu ograniczyć przez zastosowanie odpowiednich metod ochrony. Metody te umownie dzielimy na bierne i czynne. Do pierwszych zaliczamy środki natury organizacyjnej i medycznej. takie jak: właściwa organizacja miejsca pracy przy źródłach pola elektromagnetycznego, automatyzacja obsługi urządzeń emitujących promieniowanie itp., skracanie czasu pracy, niedopuszczanie do pracy osób poniżej 18 roku życia i kobiet ciężarnych, poddawanie pracowników narażonych na promieniowanie okresowym badaniom lekarskim.

Metody ochrony czynnej polegają z jednej strony na stosowaniu środków technicznych przy źródłach promieniowania, zmniejszających natężenia pól w strefie zagrożenia (ekranowanie urządzeń za pomocą blach, siatek drucianych, odpowiednie anteny), z drugiej — na używaniu odpowiedniej odzieży przez pracowników oblugi. Również sama konstrukcja

340