037 2

3.4.4. Umowne znaki kartograficzne

Wszystkie elementy składające się na treść brytyjskich map nawigacyjnych przedstawiane są za pomocą specjalnych znaków graficznych, zwanych też konwencjonalnymi. Na mapach wielkoskalowych i planach są one ściśle zlokalizowane i służą do przedstawienia szczegółów sytuacyjnych, przy czym dobrane są tak, ze kojarzą się z obiektami, których dotyczą, a więc mają charakter poglądowy. Poglądowość i łatwość zrozumienia treści mapy zależy od właściwego doboru znaków umownych. Konieczne jest, aby znaki różniły się wyraźnie między sobą. Należy je przedstawiać w uproszczeniu wzrastającym w miarę zmniejszania się skali mapy tak, żeby na mapach małoskalowych znaki te były już właściwie symbolami¹.

Znaki umowne, z punktu widzenia kształtu i rozmiarów, dzieli się na:

-    konturowe albo powierzchniowe,

-    punktowe,

-    liniowe,

-    objaśniające.

Znaki umowne konturowe to znaki obiektów sytuacji nawigacyjnej, które dadzą się przedstawić w skali mapy, to znaczy obiektów, których długość, szerokość lub powierzchnię można zmierzyć na mapie, na przykład kotwicowisko, osuch, wyspa, jezioro. Znak powierzchniowy składa się z konturu, wewnątrz którego umieszcza się rodzaj wynurzającego się dna morskiego. Aby umowny znak konturowy odtworzył właściwie kształt obiektu, nie powinien mieć mniejszej powierzchni niż 4 mm², na przykład na mapie w skali 1:100 000 wartość 4 mm² odpowiada w terenie 0.4 km² lub na morzu 0.16 Mm². Poniżej tej wartości do przedstawienia ważniejszych obiektów sytuacji nawigacyjnej używa się przeważnie osobnych znaków punktowych [41],

Umowne znaki punktowe przedstawiają obiekty sytuacji nawigacyjnej nie dające się wykreślić na mapie w jej skali i widoczne z góry jako punkty, na przykład latarnie, dalby, maszty, pojedyncze drzewa, kominy, wieże itp. Znaki punktowe mają z reguły wymiary większe od rzeczywistych. Nazywane są nieskalowymi, co oznacza, że ich wymiary nie są ściśle związane ze skalą mapy. Rzeczywiste położenie obiektu na mapie wskazuje punkt znaku umownego:

-    w znakach o kształcie symetrycznym - geometryczny środek figury, na przykład pozycji światła, reperu, platformy wiertniczej;

-    w znakach o kształcie z szeroką podstawą - środek podstawy znaku, na przykład pławy IALA, komina;

-    w znakacli z kątem u podstawy - wierzchołek kąta prostego podstawy znaku, na przykład wiatraka,

wiechy;

-    w znakach będących połączeniem kilku figur - środek dolnej figury, na przykład masztu radiowego, wieży telewizyjnej itp;

-    w' znakach cyfrowych - środek prostokąta opisanego na cyfrach wyrażających pełne jednostki, czyli środek wartości cyfry, na przykład zmierzonej głębokości.

Umowne znaki liniowe przedstawiają obiekty widoczne z góry jako linie, na przykład linia nabieżnika, rurociągi linie telefoniczne i energetyczne. Obiekty te ze względu na małą szerokość oznaczone są grubszymi liniami, niż wynikałoby to ze skali mapy. Jako rzeczywisty przebieg na mapie obiektu o charakterze liniowym przyjmuje się oś znaku, na przykład oś nabieżnika, oś drogi, oś rurociągu itp. W związku z tym można zmierzyć na mapie tylko ich długość. Szerokość tych znaków może nieraz kilkakrotnie przekraczać wymiary rzeczywiste.

Umowne znaki objaśniające przeznaczone są do objaśniania właściwości i charakteru różnych obiektów przedstawionych na mapie. Stosowane są w połączeniu z innymi znakami umownymi. Należy tu wymienić skróty, liczby i napisy. Skróty służą do bliższego określenia danego obiektu oraz do określenia rodzaju dna morskiego, na przykład S (sand) - piasek; M (mud) - muł; N (North) - północ; W_K (wreck) - wrak, M(sea miles) - mila morska itp.

Im większa jest skala mapy, tym więcej szczegółów można na niej przedstawić, stąd też wymiary wielu znaków zmieniają się w zależności od skali mapy. Na mapach wielkoskalowych wydzielenie ilościowe znaków umownych jest przeważnie bardzo znaczne, a w miarę zmniejszania się skali wyraźnie maleje.

37

1

Symbol - znak uzupełniający pojęcie znaku, który na podstawie umowy służy do oznaczania jakiegoś obiektu.