056(1) 2

56

główne postulaty, jakie są stawiane przy wyborze powierzchni podziału form piaskowych (wg pkt. A), z wyjątkiem może zasady nr 5, a wiąc stawianej na dalszym planie. Jednakże i w tym przypadku możliwe jest ograniczenie liczby rdzeni i odtwarzanie wnęk w odlewie oznaczanych literami A i B przez masę formierską; celowość takiego rozwiązania zależy od jego opłacalności, bowiem płyta modelowa z zagłębieniem (służącym do uformowania garbu odtwarzającego wnękę oznaczoną literą A) jest droższa od płyty zwykłej, a więc opłacalna przy większych seriach produkcyjnych.

B. Dla form metalowych (kokilowych i ciśnieniowych) powierzchnia podziału formy i usytuowanie w niej odlewu powinny uwzględniać następujące czynniki:

1.    Łatwe i szybkie usuwanie odlewu z formy; liczba powierzchni podziału i części luźnych powinna być jak najmniejsza.

2.    Oogodne ustawienie i umocowanie rdzeni metalowych i piaskowych (w kokili) oraz łatwe i szybkie usuwanie rdzeni metalowych.

3.    Głębokość wnęk w połówkach formy powinna być jak najmniejsza.

4.    Elementy odlewu, których wzajemne położenie powinno być ściśle ustalone, powinny być odtworzone w jednej połówce formy.

5.    Unikanie na powierzchni podziału zaokrągleń krawędzi.

6.    Łatwe odprowadzenie gazów z wnęki formy.

7.    Łatwe oczyszczanie (usuwanie zalewek) odlewu.

B. Koszt wykonania formy; powierzchnia podziału formy powinna być płaska.

9^ Jak punkt B dla form piaskowych.

5.4. ZASADY WYBORU BAZ (PODSTAW) DO WYJŚCIOWEJ OPERACJI OBRÓBKI SKRAWANIEM

1.    Należy wybierać powierzchnie nieobrabiane lub - w przypadkach koniecznych - o najmniejszych naddatkach na obróbkę.

2.    Wybierać powierzchnie nie przedzielone powierzchnią podziału formy.

3.    Wybierać powierzchnie odtworzone w tej samej części formy, co powierzchnie skrawane w wyjściowej operacji obróbkowej.

4.    Nie należy wybierać powierzchni poziomych górnych oraz powierzchni, na których znajdowały się nadlewy, wlewy, zalewki itp.

Dla ustalenia położenia przedmiotu podczas obróbki należy podeprzeć go w sześciu punktach rozmieszczonych na trzech wzajemnie prostopadłych płaszczyznach w liczbie: 3, 2, 1. W razie braku odpowiednich powierzchni, które mogłyby służyć za bazy obróbkowe, należy przewidzieć odpowiednie nadlewki technologiczne, stwarzające sztuczne powierzchnie - bazy obróbkowe.

5.5. UKŁAD KLAS WYKONANIA ODLEWU; TOLERANCJE WYMIAROWE I NADDATKI NA OBRÓBKĘ SKRAWANIEM

Dopuszczalne wartości odchyłek wymiarów odlewu i naddatków obróbkowych są uzależnione od klasy wykonania odlewu. Układ klas jest określony normami, osobno dla odlewów wykonywanych:

-    z żeliwa szarego,

-    z żeliwa ciągliwego,

-    ze staliwa,

-    z metali nieżelaznych (z wyjątkiem odlewów ciśnieniowych).

W większości przypadków rysunki konstrukcyjne nie zawierają określonych liczbowo wymagań w zakresie tolerancji wymiarów nie obrabianych elementów odlewu. Oznacza to, że konstruktor zadowala się odchyłkami wynikającymi z najniższej klasy wykonania odlewu dla z góry ustalonej w danym przypadku lub najmniej dokładnej technologii produkcji. W razie podania przez konstruktora wartości dopuszczalnych odchyłek nalęży sprawdzić, jaka technologia jest w stanie zapewnić ich dotrzymanie. Orientacyjne dane na ten temat podano w tabl. 21. W praktyce należy wziąć pod uwagę możliwości techniczne danej odlewni oraz, w przypadku narzucenia przez konstruktora zawężonych wartości tolerancji, indywidualnie zaprojektować sposób odlewania i kontroli wymiarowej danego elementu odlewu.

W przypadku odlewów ciśnieniowych nie ma zróżnicowania klas i odchyłki wymiarowe są jednoznacznie określone (tabl. 25). Gdy konstruktor wymaga stosowania węższych tolerancji, należy przyjąć odchyłki zgodne z ogólnymi klasami dokładności w zakresie od IT9 do IT11 (tabl. 26) i podać je na rysunku odlewu.

Wartości tolerancji wymiarowych odlewów podano w tablicach 22, 23, 24, 25, 26 i 27. Informacje dodatkowe:

-    przez największy gabarytowy wymiar odlewu rozumie się odległość między dwoma najdalej położonymi od siebie punktami odlewu;

-    zaleca się stosować symetryczny podział pól tolerancji wymiarowych dla wszystkich klas dokładności odlewów;

-    tolerancje grubości nie obrobionych ścianek i żeber odbiegają od wartości podanych w wymienionych tablicach; można je znaleźć w odpowiednich normach;

-    tolerancje wymiarów nie podanych w tablicach ustala się indywidualnie.

Wartości naddatków na obróbkę skrawaniem dla czterech grup stopów są podane w tablicach 28 i 29, 30 i 31. Informacje dodatkowe:

lii- -