088 089

ROZDZIAŁ VIII

FORMY AKTYWNOŚCI ADMINISTRACJI

Literatura — Knosilj E.. Zacharka L. Maran A.. Nauka administracji. Kraków 1999: LaonskiZ Zarys nauki administracji. Pomaó 1997: MlncerM.. Uznanie administracyjne. Toruń 1983: Odrcn-dowski E. Prawo administracyjne Część ogólna. Itotuń 1999: Staroiclak ].. Prawne formy działania administracji. Warszawa 1957: UraE .Ura E. Prawo administracyjne, Warszawa 1999.

Wśród szerokiej gamy różnych form działania administracji, takich jak np. działania administracyjnoprawne i cywilnoprawne, władcze i niewładcze, decydujące i pomocnicze. Informacyjne czyjnaterialno-techniczne i organizacyjne, czołowe miejsce zajmują formy prawnemawną formą działania jest oparty na prawie określony typ czynności, który moZe być wykorzystany przez administrację do załatwienia określonej sprawy. Prawo określa działalność administracji zarówno w odniesieniu do treSd. jak i formy.J

^Podstawowymi prawnymi formami działania administracji są: stanowienie .akr _/ tówjwnnagwnych. czyli przepisów ogólnie obowiązujących, będących władczym rozstrzygnięciem zawierającym normy skierowane do generalnie określonego adresata w abstrakcyjnie określonej sytuacji i nie konsumujących się po zastosowaniu (np. rozporządzenie) oraz wydawanie aktów administracyjnych, będących władczym działaniem skierowanym na wywołanie indywidualnie oznaczonych skutków prawnych. Najczęściej spotykanym przejawem aktu administracyjnego jest decyzja (np. pozwolenie na budowę domu), której wymogi prawne zawiera kodeks postępowania administracyjnego^ Innymi prawnymi formami działania administracji są m in.: zawieranie porozumień administracyjnych i wydawanie zaświadczeń. Tzw. bezczynność administracji jest formą swoistego, polegającego na blemoSci działania organu i może mieć określone skutki prawne. Zarówno dla aktów normatywnych, jak 1 administracyjnych decydujące znaczenie ma wola organu administrującego. Teoria aktu administracyjnego, będącego typową 1 najczęściej spotykaną formą prawną działania administracji, jest bardzo rozwinięta. Podkreśla ona m.in.. Ze jest on skierowanym na zewnątrz jednostronnym aktem woli. uwypukla element władczoSd 1 jednostronności. konkretności adresata i sytuacji, twórczy charakter, a także analizuje oparte na różnych kryteriach podziały aktów. np. na konstytutywne I deklaratoryjne, zewnętrzne i wewnętrzne, pisemne I ustne, jednostronne i dwustronne czy kształtujące. ustalające i nakazujące. Omawia także zagadnienia domniemania ważności, prawomocności. wadliwości, dopuszczalności zmiany lub uchylenia itd.

Nauka administracji zajmuje się przede wszystkim badaniem skuteczności form działania jako narzędzi realizacji zadań administracji, skupując uwagę na zagadnieniach wyboru między różnymi alternatywami. Akt wyboru dokonywany przez organ

administracji poprzedzony jest z reguły różnymi działania pomocniczymi, np. zbiegiem Informacji, zasięganiem opinii specjalistów, badaniem podstaw prawnych, porozumiewaniem się z innymi decydentami, braniem pod uwagę Interesu społecznego i jednostkowego oraz uwarunkowali ekonomicznych, a także opinii społecznej. W procesie decyzyjnym mogą powstawać konflikty wiążące się przede wszystkim z różnicą Interesów I poglądów. Skuteczność działania administracji wiąże się z możliwościami stosowania oddziaływania informacyjnego, propagandowego, uświadamiającego. oddziaływania przy pomocy bodźców ekonomicznych oraz stosowania przymusu i sankcji. Wybór formy zależy od wielu uwarunkowali, a w szczególności poziomu kulturalnego i materialnego społeczeństwa. Zarówno doktryna, jak I znaczna częSć przepisów prawnych podkreślają możliwoSć sięgania do Środków przymusu dopiero po bezskutecznym wykorzystaniu Środków niewiadczych. działali profilaktycznych i uświadamiania oraz różnych form przekonywania opartych np. o argumenty racjonalne czy emocjonalne.

Istotą decyzji jest wypowiedź upoważnionego organu administracji rozstrzygająca konkretną sprawę. Będąc kwalifikowanym aktem administracyjnym, fest najczęściej spotykanym i typowym Instrumentem sterowania złożonymi procesami społeczno-gospodarczymi oraz oddziaływania na poczynania jednostek Decyzje są podejmowane na podstawie zawartych w prawie kompetencjach materialnych I formalnych oraz uwarunkowaniach politycznych, technicznych, finansowych, psychologicznych, a nawet historycznych. Przepisy nakładają na decydentów obowiązek załatwiania spraw z uwzględnieniem interesu społecznego I słusznego interesu jednostek Przy ich załatwianiu organ powinien uwzględniać m in.: ogólną sytuację społeczno-polityczną. możliwości finansowe, stan wiedzy 1 nauki dotyczący konkretnego zagadnienia. czas realizacji Itd.. a także brać pod uwagę możliwoSć zaistnienia sytuacji nieprzewidzianych, mogących wywierać wpływ na realizację woli organu uzewnętrzniającą się w decyzji. Decyzje podejmowane przez administrację publiczną powinny także odzwierciedlać obiektywne podejście do interesów I argumentów prezentowanych przez zainteresowane jednostki oraz Środowisko I uwzględniać stopień zgodności przeważających opinii ze stosowanymi przepisami prawa.

Tak bardzo istotne w działalności administracji podejmowanie decyzji, często mających olbrzymie znaczenie dla jednostek i całych Środowisk. SclSle wiąże się z problematyką samodzielności podejmowania decyzji. Jeill wydanie decyzji mieSd się w ramach prawidłowej Interpretacji przepisu, którego cel jest jednoznaczny i istnieje tylko jeden sposób wcielenia go w życie, to (ego ocena fest stosunkowo łatwa do ustalenia. Ustawodawca często nie wiąże ścisłe organu w zakresie orzekania w konkretnej sprawie i zostawia mniejszy lub większy zakres swobody. Urzędnik - w odróżnieniu od sędziego korzystającego z tzw. sędziowskiej niezawisłości i podlegającego tylko ustawom, który samodzielnie, zgodnie z własnym rozumieniem przepisów rozstrzyga sprawy 1 któremu nie można nakazać określonego wyrokowania w kon-kretnej sprawie - może, podobnie jak żołnierz rozkaz, otrzymać polecenie od przełożonego. nawet nlebezpoSredntego. określonego zachowania się w konkretne) sprawie. Urzędnik musi jednak posiadać oltreSlony zakres samodzielności w rozumieniu

89