107 4

!|in jf 1.

(lailane

wiaiclwoic

'a In nić

t a.,■. •. ja i równania ieakc |l Benzyna apteczna'    Toluen

Jasny płomień 2 C„H₂,h2 + (3n + 1) 0₂ > > 2n C0₂ + 2(n + 1) H₂0 (reakcja 1.)

Kupi ący płomień palnika C₇H₈ + 2 O_z -> 7 C + 4 H₂0 (reakcja 2.)

^!ai y ^WląZkl I

R.i/jM)Ł7t /alność W wodnie

Samozapalenie

Samozapalenia nie obserwowano.

Nie rozpuszcza się, tworzy górną warstwę, co potwierdza, że

^benzyny ^< d_Wody

Nie rozpuszcza się, tworzy górną warstwą potwierdza, że d_toluenu < d_wody

littoWAIlif’

Fyi> t palu )i It

Wniosek

Nie ulega.

Reakcja 1. - spalania

Powstał krystaliczny osad.

HN03(_Stęż.) + H₂S0₄(_Stęż,) —> H3O' + HSO„ t li C7H8 + N0₂ —> C₇H₇N0₂ + H⁺

(reakcja 3.)

Reakcja 2. - spalania »

Reakcja 3. - nitrowania (substytucji elektrof iłowej)

Porównanie palności, lotności, rozpuszczalności, nitrowania badanych substancji

Benzyna i toluen to substancje palne, nierozpuszczające się w wodzie, § stości mniejszej od gęstości wody. Nitrowaniu ulega toluen, co potwk-i charakter aromatyczny.

Nim yna mieszanina węglowodorów o 6.-7. atomach węgla, łańcuchach prostych i rozgałęzlun

il.nriH* 240.

Polecono porównać benzen i toluen w reakcjach z chlorem, w różu warunkach reakcji. Zaproponowano wykonanie dwóch doświadczeń;

l. Do probówek z benzenem i z toluenem, na które skierowano proit niowanie ultrafioletowe, wprowadzano chlor, obserwując zanik tozielonego zabarwienia. Papierek uniwersalny umieszczony nad i bówką z benzenem nie zmienił barwy, natomiast umieszczony n probówką z toluenem zaczerwienił się.

L Do probówek z węglowodorami i chlorkiem żelaza(lll) wprowad no chlor. W tym wypadku papierki uniwersalne umieszczone nad |m bówkami zaczerwieniły się.

Zestaw w tabeli warunki reakcji. Zapisz obserwacje. Napisz rówri-u reakcji i określ ich typ. Nazwij produkty reakcji. Podaj wniosek z świadczenia.

:: 1 llll; i	Ofąiprwścji	itnwnani* i pnkt ji
fikcji		Tolutfi	Benzen
ł. fłm Riienlowfl lii; uli lii liiiletuwe	Żółtozielona barwa chloru zanika, w wypadku toluenu czerwony papierek uniwersalny.	C6H.jCHi^+Cl2 » C6H5CH2Cl + HCl chlorofenylometan (reakcja substytucji rodnikowej)	C6H6 + 3Cl2 ^uv -> —■► C&H^Clć, 1,2,3,4,5,6 - heksachlo-rocykloheksan (reakcja addycji rodnikowej)
Si*. 1 r( l,	Żółtozielona barwa chloru zanika, w obu wypadkach czerwony uniwersalny papierek wskaźnikowy	C6H5CH3 + Cl2 ■ ^Fe-^Cl3-^ -> C6H4CICH3 + HClt o- i p-chlorometylobenzen (reakcja substytucji elektrofilowej)	C6H6 + Cl2 ^Fe^—> -*C6H5Cl + HClt chlorobenzen (reakcja substytucji elektrofilowej)
§§k	Toluen i benzen w obecności chlorku żelaza(lll) jako katalizatora podobnie reagują z chlorem, wchodząc w reakcje substytucji elektrofilowej. Pod wpływem promieniowania ultrafioletowego benzen ulega z chlorem addycji, a toluen substytucji rodnikowej w łańcuchu bocznym.

aule 241.

Porównywano właściwości benzenu i naftalenu. Wykonano próby:

1.    Badano właściwości fizyczne (stan skupienia i wygląd próbek).

2.    Badano rozpuszczalność związków w wodzie. Do probówek z węglowodorami dodano wodę destylowaną i zawartość probówek wytrząśnięto.

3.    Do drugiej próby dodano roztwór wodny manganianu(VII) potasu i obserwowano zabarwienie warstw roztworu.

4.    Aby porównać właściwości chemiczne, przeprowadzono reakcję nitrowania. Do probówki wprowadzono stężony kwas azotowy(V) i stężony kwas siarkowy(VI), a następnie dodano kilka kropli benzenu i wstawiono do zlewki z gorącą wodą. Zawartość probówki wylano do zlewki z zimną wodą, uzyskując żółty osad. Aby przeprowadzić nitrowanie naftalenu, do moździerza wprowadzono łyżeczkę naftalenu i, ciągle ucierając, dodawano po kropli mieszaninę nitrującą do chwili pojawienia się substancji stałej o żółtej barwie.

Przeanalizuj tok postępowania i zapisz w tabeli obserwacje z kolejnych etapów doświadczenia. Określ stan skupienia, rozpuszczalność w wodzie. Uzasadnij barwę warstwy roztworu po dodaniu manganianu(VII) potasu. Napisz równania reakcji nitrowania. Określ typ reakcji. Podaj wniosek.