11 12

odprowadza do środowiska naturalnego odpady stałe, gazowe i ciekłe oraz ciepło z układów chłodzenia, a w przypadku działania podsystemu energetyki jądrowej - także odpady radioaktywne. Zanieczyszczeniu, a niekiedy nawet zniszczeniu, ulegają powietrze, woda i gleba, a w dalszej konsekwencji organizmy żywe. Część ujemnych oddziaływań ekologicznych występuje lokalnie, inne wpływają na stan całej biosfery ziemskiej.

Negatywne skutki ekologiczne występują już w procesach pozyskiwania paliw kopalnych. Wydobyciu węgla kamiennego towarzyszy zagrożenie zdrowia i życia górników. Tereny położone nad eksploatowanymi pokładami węgla są narażone na szkody górnicze. Odpady kopalniane (również powstałe w wyniku wzbogacania węgla) są źródłem pylenia podczas transportu i składowania w stanie suchym lub powodują zanieczyszczenia wód podziemnych i powierzchniowych, jeżeli znajdują się w stanie mokrym.

Zagrożenia ekologiczne występują również w' procesach przesyłu i przetwarzania paliw na energię elektryczną i ciepło. Przesyłaniu paliw^r stałych towarzyszy zanieczyszczenie wywołane pyleniem. Wycieki ze zbiorników paliw ciekłych stanowńą zagrożenie lokalne dla środowiska, a w przypadku przedostania się do cieków wodnych obszar zagrożenia ulega rozszerzeniu. Katastrofy tankow'-ców w morskim transporcie ropy kilkakrotnie już pow^ażnie zagroziły środowisku naturalnemu w' różnych miejscach świata. Na trasach przesyłowych gazów palnych istnieje niebezpieczeństwa wybuchu. Przeważeniu materiałów rozszczepialnych i odpadów z elektrowni jądrowych towarzyszy zagrożenie radiacyjne.

Obecnie udział paliw kopalnych stanowi przeważającą część (przekraczającą 90%) wykorzystywanych rezerw' energetycznych. Proces spalania jest najczęściej spotykanym sposobem konwersji energii chemicznej z tego źródła. Realizowany jest przede wszystkim w elektrowniach cieplnych, elektrociepłowniach i w paleniskach indywidualnych. W procesie spalania są emitowane następujące składniki zanieczyszczenia: pyły, tlenki siarki, tlenki azotu, C0₂, produkty niezupełnego i niecałkowitego spalania (CO, sadza, węglowodory i aldehydy).

Szkodliwość ekologiczna procesów energetycznych występuje zarówno w^r skali lokalnej, jak i globalnej. Wśród substancji stałych emitowanych do otoczenia najbardziej szkodliwe są bardzo drobne pyły, które są przyczyną schorzeń dróg oddechowych u ludzi i zwierząt. Inne odpady wpływają niekorzystnie na wegetację roślin, przyspieszają korozję metali i niszczenie budynków. Kwaśne deszcze powodują wyniszczanie gleby i zasobów leśnych.

Zwiększająca się zawartość C0₂ w atmosferze powoduje zakłócenia równowagi promieniowania kuli ziemskiej. Dwutlenek węgla razem z parą wodną, metanem, ozonem i tlenkami azotu nazywane są gazami cieplarnianymi, ponieważ przepuszczają przeważającą część promieniowania słonecznego, ale pochłaniają promieniowanie podczerwone emitowane przez powierzchnię Ziemi. Proces ten prowadzi do wzrostu temperatury atmosfery ziemskiej. Efektem takiego stanu rzeczy mogą okazać się katastrofalne zmiany klimatyczne - stopnienie lodów polarnych, podniesienie poziomu mórz

i przesunięcie się stref klimatycznych. Te niepokojące zjawiska były

*

w 2002 roku głównym tematem Światowego Szczytu Zrównoważonego Rozwoju w Johannesburgu.

Narażona na zniszczenie warstwa ozonowa należy do najistotniejszych czynników kształtujących obecny klimat. Efekt „dziury ozonowej” polega na tym, że ozon, znajdujący się w stratosferze na wysokości około 25 km, reaguje z chlorem, wskutek czego warstwa ozonu staje się coraz cieńsza, nie stanowiąc odpowiedniej ochrony przed promieniowaniem. Silne promieniowanie nadfioletowe powoduje mutacje DNA, co prowadzi do raka skóry, uszkadza narząd wzroku, prowadząc do zniszczenia soczewki, atakuje system immunologiczny człowieka i zwierząt, zwiększając podatność organizmu na choroby. [2|

Należy zatem szukać sposobów przeciwdziałania zagrożeniom ekologicznym ze strony energetyki.

Można wyróżnić kilka sposobów zmniejszania ujemnych skutków ekologicznych:

•    usuwanie zanieczyszczeń z paliwa metodami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi;

•    zastosowanie czystych technologii spalania;

•    oczyszczanie spalin opuszczających komorę spalania;

12