12,13

O doborze zabaw

Oczywiście istnieje dużo więcej ćwiczeń i zabaw służących odprężeniu i ćwiczeniu koncentracji niż te, które zostały tutaj zebrane. Zamieszczone w tym zbiorze propozycje zostały dobrane według następujących kryteriów:

•    Wszystkie ćwiczenia i zabawy można przeprowadzić w grupach „normalnej wielkości" (złożonych z 20—25 osób), przy czym każdy uczestnik jest zajęty i nikt się nie nudzi. Jeżeli któreś z ćwiczeń lepiej wychodzi, gdy uczestników jest mniej albo gdy korzystny jest podział na podgrupy, zostanie to wyraźnie zaznaczone.

•    Wszystkie ćwiczenia i zabawy zostały wypróbowane z dziećmi powyżej sześciu lat, z młodzieżą i dorosłymi. Czasem „podstawowa zabawa" musi zostać nieco zmieniona, stosownie do wieku uczestników. W takich przypadkach opis zabawy zawiera wskazówkę, który wariant przynosi największe korzyści i sprawia najwięcej przyjemności poszczególnym grupom wiekowym.

•    Zabawy te można przeprowadzać wśród osób wspólnie uczących się oraz razem spędzających wolny czas. Nadają się one -o ile nie zostało to inaczej zaznaczone - zarówno na krótkie, jak i na dłuższe przerwy, a także do samodzielnej organizacji poszczególnych spotkań.

•    Do przeprowadzenia wszystkich ćwiczeń i zabaw zwykle nie potrzeba żadnych przygotowań, specjalnych materiałów ani też odpowiednich pomieszczeń. Z reguły wystarczy tylko przesunąć stoły pod ścianę i ustawić krąg z krzeseł - ale nawet to nie jest konieczne w każdym przypadku. Wiele ćwiczeń można przy ładnej pogodzie przeprowadzić również na świeżym powietrzu. Potrzebne niekiedy materiały: papier, ołówki, nożyczki, kreda, chusta do zasłonięcia oczu, która związana w węzeł może zastąpić piłkę, przedmioty codziennego użytku, jak na przykład łyżka, gumka, monety i tak dalej, znajdują się w każdej klasie lub pomieszczeniu grupowym. Jeśli nie dysponujemy jakimś przedmiotem, wtedy z łatwością można zastąpić go innym. Jednak pewien rodzaj przygotowań jest nieodzowny - prowadzący albo dowolny członek grupy powinien wcześniej wypróbować daną zabawę. Tylko wtedy będzie ona mogła spełnić swo-|i’ zadanie, gdy prowadzący będzie wiedział, co ma robić i jak kierować zabawą.

•    U czasie, jaki potrzebny jest do przeprowadzenia przedstawionych w lym zbiorze propozycji, nie można powiedzieć nic konkretnego, Często jest on zależny od tego, czy grupa zna daną zabawę, czy też niiisi się jej dopiero uczyć. Zależy on także od wieku i liczby uczestników. Wiele zabaw nie ma „naturalnego" zakończenia, można powtarzać je tyle razy, ile się chce. Są również takie ćwiczenia, które można zastosować podczas innej zabawy w celu uspokojenia, odprężenia i zregenerowania sil do pracy. Każdy prowadzący musi sam

opierając się na własnych doświadczeniach - znaleźć odpowiedni czas trwania danej zabawy w poszczególnych grupach.

•    Żadna z naszych propozycji nie ma sztywno określonych reguł, których nie można zmieniać. Fantazja i kreatywność znajdą tutaj pole do popisu. W zależności od wieku, liczby i potrzeb uczestników oraz warunków lokalowych i możliwości czasowych, każdą zabawę lub ćwiczenie można przeprowadzić w trudniejszej lub łatwiejszej wersji. W kilku przypadkach od razu zostały podane inne warianty, nie oznacza to jednak, że zabaw tych nie można samodzielnie zmodyfikować. Ważne jest tylko, żeby przed każdą nową rundą wspólnie ustalić, jakie reguły mają tym razem obowiązywać - w przeciwnym wypadku na pewno nie osiągniemy celu.

•    Zabawy przeważnie są tak skonstruowane, że nie ma w nich zwycięzców i przegranych. Chodzi przecież o to, by wszyscy członkowie grupy osiągnęli odprężenie i koncentrację. W niektórych ćwiczeniach poszczególni uczestnicy mogą ewentualnie zostać wykluczeni z jednej lub kilku rund. Często jednak pełnią jeszcze jako „nieaktywni" określoną funkcję. Tam, gdzie tak jest, zostało to wspomniane w opisie. Zabawy, w których można stworzyć dodatkowo sytuację współzawodnictwa, zawierają odpowiednią wskazówkę.

•    W przypadku wszystkich zabaw i ćwiczeń zwracano szczególną uwagę na to, by były one łatwe do nauczenia i przeprowadzenia oraz by nie wymagały żadnych „terapeutycznych" umiejętności. Także proste ćwiczenia wyciszające i medytacyjne każdy prowadzący może wykorzystać w swojej grupie, pod warunkiem, że członkowie tej grupy dość dobrze się znają i lubią wspólnie się bawić. Aczkol-

13