141 INSTRUKCJA 2

INSTRUKCJA n

OPRACOWANIE STATYSTYCZNE WYNIKÓW ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH PKM

Adolf Boda

1. Cel i zadanie

opracowania matematycznego wyników eksperymentu

Poznanie i opisanie natury ze wszystkimi jej szczegółami jest w istocie niemożliwe, ale też w wielu przypadkach - nie zawsze potrzebne. Trudności, na jakie nauka napotyka w badaniach natury, leżą między innymi w niemożności pełnego uchwycenia i rozpoznania zjawisk zachodzących z uwagi na ich złożoność i zmienność. Dlatego też zachowanie w pełni identycznych warunków, w jakich ma przebiegać dany proces, jest praktycznie nieosiągalne. Przy powtarzaniu tego samego procesu doświadczenia, eksperymentu, procesu technologicznego, za każdym razem obserwuje się zmiany własności jego realizacji ze względu na badane cechy. Do takich cech można zaliczyć np. własności wytrzymałościowe materiału, nośność i cechy geometryczne elementów maszyn, czas pracy urządzenia do jego uszkodzenia, obciążenie robocze maszyny. Wskaźniki jako miary liczbowe tych cech przyjmują w sposób losowy wartości mieszczące się w określonym przedziale możliwych wyników.

Podobnie, wartości wyników uzyskanych z pomiarów wielkości niezmiennej cechy są realizacjami zmiennej losowej. W wielu przypadkach celowo narusza się zachowanie stałości warunków przebiegu badanego procesu przez dokonanie zmiany jednego czy też kilku czynników o ustaloną wartość i ocenia się wpływ tej zmiany na badaną cechę. Wyniki, jakie uzyskuje się w tych badaniach, mają też charakter losowy.

Podstawą matematycznych metod opracowania wyników eksperymentu jest znajomość rachunku prawdopodobieństwa i statystyki matematycznej. Przy stosowaniu tych metod, ważne jest nie tylko rozpatrzenie wyników pomiaru jako zmiennych losowych, lecz i zrozumienie faktu, że wynikające

139