144 145 3

trochę poczyta, następnie zacznie bawić się linijką, gumką czy kredkami. Siedząc w pokoju śledzimy tok pracy dziecka, spokojnie przywołujemy do porządku, jeśli przerywa naukę. Przy pisaniu zwracamy uwagę na postawę, sposób trzymania długopisu czy pióra.

Kiedy dziecko pracuje dłużej niż 40 minut, robimy przerwę 10—15 minutową, dajemy coś do picia, pozwalamy pobiegać, pohałasować i po przerwie pracę ukończy. W ten sposób zapewniamy racjonalne wykorzystanie czasu i wytwarzamy nawyki potrzebne w następnych latach szkolnych. Po okresie ścisłej kontroli i pomocy stopniowo usamodzielniamy ucznia, aby nie przyzwyczaił się do pracy tylko w obecności któregoś z rodziców. Nagrodą za naukę dobrze zorganizowaną i dającą odpowiednie efekty będą atrakcyjne rozrywki: „Szybciej i lepiej zrobisz swoje zadania, będziesz miał więcej czasu na modelowanie czy uprawianie ulubionego sportu”. Ponadto w klasie I należy przeznaczyć najpierw pół godziny, a w klasach II—III całą godzinę na czytanie książek. Cenny zwyczaj lektury utrwali się i będzie wartościowym nawykiem na całe życie.

Są i tacy rodzice, których nauka szkolna dziecka niewiele obchodzi. Dostarczają mu ubrań i odpowiednich przyborów szkolnych, troszczą się o jedzenie i na tym koniec. Dzieje się tak najczęściej

w rodzinach wielodzietnych, w których najwięcej uwagi poświęca się na zdobywanie środków utrzymania, sporządzanie posiłków, troskę o garderobę dla wszystkich członków rodziny. Nauka pierwszego dziecka wzbudza większe zainteresowanie, następne muszą sobie już radzić same lub są „pilnowane” przez starsze rodzeństwo. Jeśli są zdolne, na ogół dobrze sobie radzą i nie stwarzają poważniejszych kłopotów. Jeżeli natomiast brak im zdolności, może dojść do poważnych zaniedbań i opóźnień (powtarzanie klas, oceny niedostateczne).

Poważne trudności w nauce mają dzieci z rodzin patologicznych. Alkoholizm rodziców, ich niezaradność życiowa, często panujący głód i brak odpowiednich warunków do nauki ogromnie obciążają dziecko i musi ono włożyć wiele wysiłku, aby [ sprostać wymaganiom szkoły. Przy braku zarówno zdolności, jak i chęci do nauki dziecko żyjące w ciągłym zagrożeniu będzie zaniedbane i samo nie poradzi sobie, jeśli ktoś obcy czy krewny mu nie pomoże. Gdy znajdzie się dobry kolega, który w porozumieniu z rodzicami zaproponuje wspólne odrabianie lekcji, dziecko może osiągnąć pozytywne efekty. W przeciwnym razie będzie nieszczęśliwe w domu i na terenie szkoły.

Osiągnięcia szkolne ogromnie obniża opuszczanie lekcji. Absencja może być spowodowana chorobami dziecka, wagarami lub niedbalstwem ro-

10 — Trudności wychowawcze 145