149 5

żeliwo ma przełom szary. Wytrzymałość na rozciąganie żeliwa modyfikowanego, posiadającego osnowę perlityczną sięga 400MPa, lecz jego własności plastyczne są nadal małe.

Żeliwo sferoidalne. Żeliwo sferoidalne jest materiałem konstrukcyjnym wykazującym bardzo dobre własności zarówno wytrzymałościowe, jak i plastyczne. Znaczna poprawa własności plastycznych tego żeliwa związana jest ze zmianą kształtu wydzieleń grafitu z płatkowego na wydzielenia regularne kuliste.

Żeliwo sferoidalne otrzymywane jest w wyniku modyfikacji z żeliwa skłonnego do krzepnięcia jako szare, lecz o bardzo małej zawartości siarki (0,010+0,015%). Wprowadzenie sferoidyzatorów w postaci magnezu lub rzadziej ceru, powoduje krystalizację grafitu w postaci sferoidalnej. Strukturę osnowy metalicznej stanowić może ferryt, ferryt z perlitem, perlit, a także bainit lub martenzyt odpuszczony - rys.15.12 i rys.15.13.

Żeliwo sferoidalne łączy w sobie zarówno dobre własności wytrzymałościowe, jak i plastyczne. Kulista postać wydzieleń grafitu jako najbardziej zwarta w znacznie mniejszym stopniu osłabia osnowę, jak ma to miejsce w przypadku grafitu płatkowego. Wokół wydzieleń grafitu sferoidalnego obserwuje się ponadto mniejszą koncentrację naprężeń - rys.15.14.

Wytrzymałość na rozciąganie żeliw sferoidalnych w zależności od struktury osnowy może zmieniać się w przedziale 350+900MPa, natomiast wydłużenie A_g od 2% do wartości 22% dla żeliwa sferoidalnego ferrytycznego.

Zgodnie z PN-92/H-83123 żeliwa sferoidalne oznacza się przez podanie liczb odpowiadających minimalnej wytrzymałości na rozciąganie oraz minimalnemu wydłużeniu w % - tablica 15.3. Przykładowo, gatunek żeliwa 350 - 22 oznacza, że R_m= 350MPa, a A =22%.Żeliwo sferoidalne ma mniejszą zdolność tłumienia drgań niż żeliwo szare z grafitem płatkowym, ale większą niż stal-Wykonywane są z niego między innymi: wały korbowe, korbowody, wałki rozrządu.

Rys.15.13. Struktura żeliwa sferoidalnego perlitycznego, pow. 200x

Rys.15.12. Struktura żeliwa sfero-idalnego ferrytycznego, pow. 100x

GRAFIT SFEROIDALNY

yy ii

Rys.15.14. Wpływ kształtu wydzieleń grafitu na rozkład naprężeń rozciągających na przekroju próbki żeliwa

289