168 5

Rys. 17.8. Wpływ zawartości węgla w stali na ii ość nie przemienionego austenitu w stali zahartowanej po ochłodzeniu do temperatury otoczenia wg [5]

17.2.2. Wykresy przemian prz ochłodzonego austenitu

Zależność przemiany austenitu w określone struktury od szybkości chłodzenia i temperatur przebiegu tych przemian ma zasadniczy wpływ na własności użytkowe wyrobów po obróbce cieplnej. Znajomość temperatur krytycznych dla poszczególnych gatunków stali jest podstawową, ale nie wystarczającą informacją przy ustalaniu parametrów obróbki cieplnej. Wyczerpujących danych dotyczących zależności struktury i twardości od parametrów obroki cieplnej, tj. temperatury 1 czasu dostarczają kinetyczne wykresy przemian fazowych. Tego rodzaju wykresy, nazywane wykresami CTP (czas - temperatura - przemiana), opracowano w dwóch wersjach jako:

- CTP. -dla izotermicznych warunków przebiegu przemian, tj-wykresy izotermiczne,

-    CTP_c -dla przemian przy chłodzeniu ciągłym, tj. wykresy

anizoterraiczne.

Ze względu na to, że wpływ parametru czasu na przemiany fazowe jest o wiele słabszy aniżeli temperatury, przyjęto na wykresach dla czasu skalę logarytmiczną, aby zapewnić dobrą czytelność wykresów w zakresie bardzo krótkich i długich cza-czasów. Na wykresach CTP izotermy reprezentują temperatury A , A lub A oraz M i M„. Krzywe między izotermami A, i M

3    om    3    1    1    s

przedstawiają początek i koniec przemian dyfuzyjnych.

Zachowanie się austenitu w warunkach izotermicznych poniżej obrazują krzywe wykreślone w układzie „ilość przemienionego austenitu - logarytm c2asu" i przedstawiają postęp przemiany austenitu przechłodzonego przy stałej temperaturze

-    rys.17.9.

Kinetyczne krzywe przemiany austenitu przechłodzonego przy różnych temperaturach przedstawiono na rys.17.9a. Nanosząc punkty początku (a -a,) i końca (b,-b } przemiany austenitu przechłodzonego na wspólny wykres i łącząc je linią ciągłą otrzymuje się krzywe początku i końca przemiany austenitu przechłodzonego -    rys.17.9b. W ten sposób uzyskano wykres

przemiany austenitu przechłodzonego w warunkach izotermicznych CTP. (czas-temperatura-przemiana izotermiczna), którego schematyczną postać dla stali o eutektoidalnej zawartości węgla przedstawiają rys.17.9b i 17.10.

Ze względu na charakter zachodzących przemian na wykresach CTP. występują następujące zakresy:

- zakres od temperatury A_t do temperatury minimalnej

trwałości austenitu (550^600°C), w którym zachodzi przemiana perlityczna,

-    zakres od temperatury minimalnej trwałości austenitu do temperatury M , w którym przebiega przemiana bainityczna

3

-    zakres pomiędzy    i M_f, w którym zachodzi przemiana

martenzytyczna.

327