174 2

Twoja matura - chemia <3] Beata Ostrowska<U

14. a) Wszystkie przedstawione na rysunku związki organiczne są aminami. Posiadają w cząsteczce atom azotu

(grupę aminową).

b) Wszystkie aminy mają charakter zasadowy.

c) Aminy reagują z kwasem solnym, tworząc sole; nie reagują z zasadami.

15. a) azot b) tlen c) siarka d) rtęć

16. a) Wszystkie alkany są praktycznie nierozpuszczalne w wodzie.

b) Pierwsze cztery alkany są gazami, węglowodory nasycone od pentanu do pentadekanu są cieczami, a wyższe ciałami stałymi.

c) Temperatura wrzenia alkanów wzrasta dla kolejnych homo logów o wyższej masie cząsteczkowej.

Dzieje się tak, ponieważ wzrasta liczba atomów węgla w łańcuchu, a co się z tym wiąże, również masa. Cięższy węglowodór trudniej przeprowadzić w stan pary. Niepolame cząsteczki węglowodorów nie rozpuszczają się też w wodzie, która ma budowę polarną.

17. B

18. 2HN0₃ + P₄O₁₀ -> N₂0₅ + 2HP0₃

Poziom rozszerzony

1. Mentol jest alkoholem, atymol fenolem. Można je odróżnić, wykorzystując reakcję charakterystyczną dla fenoli z chlorkiem żelaza (III).

przebieg doświadczenia: W dwóch probówkach umieszczamy próbki badanych związków organicznych. Dodajemy odrobinę wody, a następnie po kilka kropli 10% wodnego roztworu chlorku żelaza (HI), obserwacje: Ma on barwę pomarańczowo-brązową. W probówce z mentolem nie obserwujemy zmian. W drugiej probówce roztwór zabarwia się na fioletowo, wnioski: Mentol to alkohol. Tymol jest fenolem.

2. I. odczynniki: woda chlorowa, wodny roztwór jodku potasu, chloroform

sprzęt: probówki, cylindry miarowe II. przebieg doświadczenia:

Należy odmierzyć po 2 cm³ wody chlorowej (barwa lekko żółta), roztworu jodku potasu (przezroczysty) i chloroformu i wlać do probówki. Probówką należy ostrożnie wstrząsnąć i obserwować zachodzące zmiany.

obserwacje: Warstwa chloroformu przybierze fioletową barwę od wydzielającego się jodu, który lepiej rozpuszcza się w chloroformie niż w wodzie.

wnioski: Chlor wyparł jod z roztworu jego soli, zatem jest bardziej aktywny niż jod. m .równanie reakcji w postaci cząsteczkowej: 2KI + Cl₂ —» I₂ + 2KC1 równanie reakcji w postaci jonowej skróconej: 2F + Cl₂ —> 2C1 + I₂IV. Aktywność pierwiastków w grupie 17 maleje wraz ze wzrostem liczby atomowej. Atomy fluorowców o małej ilości powłok elektronowych silniej przyciągają elektrony niż te o większej ilości powłok i przechodzą w jony typu X^- łatwiej niż te ostatnie. Oddziaływanie elektron-jądro jest słabsze w atomach fluorowców o większej ilości powłok.

3. odczynniki: sód metaliczny, potas metaliczny, woda

sprzęt: 2 duże krystalizatory szklane, metalowe szczypce, nóż, okulary ochronne, rękawice ochronne przebieg doświadczenia: Przy użyciu noża i szczypiec odkrawamy po kawałku sodu i potasu o wymiarach 0,1 cm x 0,1 cm x 0,1 cm. Metali tych nie wolno dotykać ręką!!! Do dwóch krystalizatorów wprowadzamy po około 100 ml wody i przy użyciu szczypiec wrzucamy kawałki metali.