1 (41) 3

21. L. Sieciechowiczowa: Miasto na złotym szlaku. Ilustr.: L. Buczkowski

Grecji i Rzymu. W 1951 roku ukazała się m. in. powieść Diossos Witolda Makowieckiego, będąca dalszym ciągiem Przygód Melikiesa Greka. Anonsowany temat podjęli także: Bogusław Sujkowski w książce Bogowie osądzą (1955) oraz Halina Rudnicka w powieści Uczniowie Spartakusa (1951).

W przeciwieństwie do Sujkowskiego, który zajął się dziejami Grecji nękanej najazdami perskimi, Rudnicka za tło swej powieści wybrała czasy wyjątkowych sprzeczności i napięć klasowych w Rzymie, które doprowadziły do długotrwałych wojen domowych. Historycznym bohaterem jej utworu jest Spartakus — przywódca buntu niewolników w roku 74 p.n.e., fikcyjnym — mały chłopiec grecki Kalias, jego uczeń. Powieściowe losy obu bohaterów wskazują, że autorka zręcznie zespoliła zdarzenia historyczne z fikcyjnymi, dzięki czemu udało się jej stworzyć pełną napięcia dramatycznego fabułę, zawierającą cenne treści poznawcze i wychowawcze. Nie dziw więc, że ta wartościowa w sensie literackim opowieść o bohaterach walczących ze złem społecznym została nagrodzona w 1951 r. państwową nagrodą literacką.

W prozie historycznej dla młodzieży w drugim pięcioleciu powojennym przeważały utwory z pogranicza dziejów ojczystych i powszechnych. Było to uwarunkowane wyraźnym powiązaniem naszej i obcej historii w czasach wfeTkićh zrywów społecznych i walk narodowowyzwoleńcżych, które dostarczały tworzywa Literackiego do niejednego tekstur Należy przy tym podkreślić, że w beletrystyce historycznej drugiego pięciolecia powojennego znalazły odbicie postulaty wysuwane przez ówczesną krytykę. Pisarze prezentowali więc najczęściej bohatera bezkompromisowo zaangażowanego w walkę ze złem, krzywdą społeczną i niewolą polityczną, który, będąc postacią szlachetną, stanowił budujący wzór osobowy dla młodego pokolenia, Obserwujemy wówczas wyraźną troskę o sytuacje modelowe w literaturze, a zwłaszcza

0    idealny typ bohatera.

Warto także przypomnieć, że w drugim pięcioleciu powojennym nie uprawiano prawie zupełnie powieści historycznej dla dzieci młodszych.

*

Po 1956 r. proza historyczna dla dzieci i młodzieży przeżywa autentyczm renesans, spowodowany procesem odnowy w polityce kulturalnej i w życiu literackim. Odejście od lansowanych w drugim pięcioleciu powojennym postulatów teoretycznych zrodziło większe zainteresowanie przeszłością Polski

1    historią powszechną (zwłaszcza czasami antycznymi) oraz wyzwoliło naturalne dążenie do podejmowania eksperymentów formalnych.

()♦ •