1 (85) 2

dla drugiego pokolenia — niech to Brzechwa wybaczy — ballada straciła nawet charakter groteski, a sam wyrok stał się nieomal „nieporozumieniem”. „Dwudziestu dwóch morderców zawisło w Norymberdze, choć każdy z tych morderców miał dobrotliwe serce” — tak to się kończy.

Inna wyliczanka zrodzona z masowej piosenki: „Umówiłem się z nią na dziewiątą...” opowiada o losach współczesnego pisarza: „Jedenasta — posiedzenie w Związku, dwunasta — prelekcja o Śląsku, pierwsza — narada kół, pierwsza i pół — Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Włoskiej”.

Klasyczny wiersz o wyciąganiu rzepki' tak świetnie z rosyjskiego przyswojony przez Tuwima, znalazł u Brzechwy swój parodystyczny kształt w Rzepce literackiej.

i

Literatura nasza jak rzepka Była na pozór zdrowa i krzepka,

Była na pozór świeża i czerstwa,

»    Zadowolała smak Ministerstwa.

Znamy tę rzepkę „czerstwą i krzepką” z wiersza dla dzieci, tu użytą jako symbol. Osądzono, że literatura — rzepka jest w upadku. Zapragnęli więc pisarze ją z niego wyciągnąć:

Pierwszy wyciągnąć chciał ją Putrament,

Lecz miał widocznie za mały zapał,

Więc go Kruczkowski za połę złapał,

Ciągną, jak ową rzepkę, za ogon.

Potem Brandys i inni poszli „na przyczepkę”, według sił i hierarchii. Wreszcie, zamiast dziecięcego: „Buch” — pointa nie zwycięska, ale zaskakująco ironiczna:

Wyciągnęli wspólnie do góry Ostatni numer „Nowej Kultury”.

Inny problem: „nie ma książek w księgarniach w Warszawie, więc gdzie je można znaleźć?” W Gdyni, nie, więc posłano do Gniezna.

W Gnieźnie książek tych zabrakło.

Ale miało mieć je Nakło

itd. W wierszach dla dzieci wyliczankę miast, z rymem na nazwie, stosował Brzechwa w całym szeregu utworów. Za Brzechwą inni korzystali z tego sposobu. Mniej ucząc żartobliwej geografii, bardziej bawiąc się znajdowaniem rymu do: Krotoszyna, Sierpca, Garbatki.

82