1tom182

7. ELEKTRONIKA 366

Rys. 7.45. Klasyfikacja częstotliwościowa wzmacniaczy: 1 — dolnopasmowy (prądu stałego); 2 pasmowy- akustyczny: 3 — pasmowy w.cz.; 4 — szerokopasmowy; 5 — selektywny

Niekiedy może być przydatna również charakterystyka fazowa <p_u{jco).

Moduł wzmocnienia często wyraża się w decybelach (dB):

K_u = 20\gK_u, K, = 20\gK_h K_p=lOlgK_p    (7.39)

Rzeczywiste charakterystyki częstotliwościowe odzwierciedlają także wpływ pojemności i indukcyjności pasożytniczych, dlatego nie ma wzmacniaczy górnopasmowych; f_g jest ograniczona przez zawsze występujące pojemności pasożytnicze.

Zniekształcenia sygnału przez wzmacniacz dzieli się na: liniowe (fazowe, częstotliwościowe) — sygnał wejściowy zawiera harmoniczne, sygnał wyjściowy może wprowadzić przesunięcia fazowe harmonicznych na wyjściu (ważne w odbiorze obrazu — pogorszenie ostrości); nieliniowe (amplitudowe) wywołane nieliniowością charakterystyk przejścia — powodują generację harmonicznych nie zawartych w sygnale (np. pogorszenie jakości dźwięku).

W celu zmiany (najczęściej poprawy) właściwości wzmacniacza stosuje się sprzężenie zwrotne ujemne: napięciowe lub prądowe, równolegle lub szeregowe. Na rysunku 7.46 przedstawiono przykłady realizacji sprzężenia zwrotnego napięciowego równoległego i szeregowego.

Rys. 7.46. Wzmacniacz napięcia jednotranzystorowy z napięciowym sprzężeniem zwrotnym: a) równoległym; b) szeregowym (wtórnik emiterowy)

W tablicy 7.7 przedstawiono wpływ ujemnego sprzężenia zwrotnego (wskaźnik dolny/) na właściwości wzmacniacza.

Tranzystor wzmacniacza małych sygnałów musi mieć narzucony wyjściowy punkt pracy Q_P{I_C, V_CF) tak, aby przy maksymalnej amplitudzie sinusoidalnego sygnału wejściowego u_s była zachowana liniowość zmian wielkości. Na rysunku 7.47 przed-

Tablica 7.7. Wpływ ujemnego sprzężenia zwrotnego na właściwości wzmacniacza

Ujemne sprzężenie zwrotne
napięciowe	prądowe	napięciowe i prądowe
7- zmniejsza wzmocnienie Kj < ^K* -    zmniejsza impedancję wyjściową IZ^/I < W.\ -    - zmniejsza wpływ nieliniowości -    stabilizuje U0 przy zmianach UL	—    zmniejsza wzmocnienie Kif < K, —    zwiększa impedancję wyjściową \Zof\ > |ZJ —    zmniejsza wpływ nieliniowości —    stabilizuje /„ przy zmianach Z,	a)    szeregowe — zwiększa impedancję wejściową \Zif\ > \Z;\ b)    równoległe zmniejsza impedancję wejściowa \Zif\ < |Z4|

Uwaga: Ujemne sprzężenie zwrotne zwiększa szerokość pasma, jeśli obwód sprzężenia nie zawiera elementów o wartościach zależnych od częstotliwości.

Rys. 7.47. Polaryzacja tranzystora wybór punktu pracy' 0_p na charakterystykach statycznych napięciowo-prąd owych

Rys. 7.48. Dwie metody polaryzacji bazy: a) ze stałym prądem bazy I_Bp = const; b) potencjometryczna . R,

stawiono rodzinę charakterystyk statycznych 1_c(Uce) przy ^i. ⁼ const i kolejność Postępowania przy wyznaczaniu Q_p i wynikające stąd Q_Bp(I_B, U_BE), a na rys. 7.48 podano dwa przykłady realizacji polaryzacji.

Niestabilność punktu pracy, nazywana dryftem, jest spowodowana zmianami temperatury, napięcia zasilającego oraz wartości parametrów starzejących się elementów. W celu stabilizacji punktu pracy stosuje się różne układy, np.: ujemne sprzężenie zwrotne emiterowe, kompensację diodową, kompensację wzajemną dwóch tranzystorów w układzie różnicowym (oba wejścia wspólne u_sl = u_s2) itd.