215 3

Dekoracje na

Obchodzenie świąt Wielkiej Nocy tak naprawdę rozpoczyna się w Niedzielę Palmową, nazywaną także Kwietną lub Wierzbną. Na pamiątkę triumfalnego wjazdu Jezusa Chrystusa do Jerozolimy chrześcijanie zanoszą w tym dniu do kościołów gałązki zieleni (przeważnie są to pędy wierzby z „baziami"), symbolizujące życie, coroczne odradzanie się natury, radość. Uważa się, że wierzba ma w sobie bardzo dużo sił witalnych i dlatego tak łatwo ukorzenia się nawet w niesprzyjających warunkach. Palma wielkanocna ma utrwaloną pozycję w polskiej obrzędowości. Sporządza się ją z różnych elementów roślinnych, wśród których dominują rózgi wierzbowe - symbol nieśmiertelności duszy bukszpan, borówka, żywotnik, suszone wielobarwne kwiaty, trawy, a także w niektórych rejonach Polski cis, widłak (pod ochroną!)i mech (całość bywa ozdabiana barwnymi wstążkami). W rejonach: sądeckim, nowotarskim, bocheńskim i na Kurpiach wykonuje się ogromne, kilkumetrowe palmy. Poświęcone w Niedzielę Palmową palmy zatykano dawniej na szczycie domu, co w myśl wierzeń ludowych miało go chronić przed pożarem i piorunami. Poświęconymi palmami uderzano się wzajemnie oraz kropiono nimi bydło, aby zapewnić sobie i zwierzętom pomyślność w nadchodzącym roku (palmy przechowywano do następnej Wielkanocy). Niektórzy do dziś wierzą, że palma chroni domostwo od wszelkiego zła, połknięte „bazie" od chorób. Palmy wielkanocne są właściwie specjalnością twórców ludowych. Od początku XIX wieku na Litwie wykonuje się tzw. palmy wileńskie, do których przygotowania materiałów dostarczały pola, łąki i ogrody. Początkowo do wyrobu palm używano roślin w naturalnych kolorach, a mniej więcej od 100 lat barwionych farbami anilinowymi. Konstrukcję palmy stanowi patyk o długości 40 cm, do którego przymocowuje się u góry wierzchołek z trzciny lub trzcin-nika. a następnie jedną ręką obraca się konstrukcję, a drugą dokłada suszone drobne kwiaty, dowią-zując je nitką. Wyróżnia się - ze względu na kształt - palmy wałeczkowate, rózeczkowate, płaskie, wiórowe i figuralne. Do ulubionych roślin twórców palm wileńskich należą: krwawnik, wrotycz, ostrzeń, kłosy traw, drżączka oraz rośliny uprawne i ogrodowe: kłosy zbóż, kocanki, zawciągi, wiekuistki i szczecie draperskie. Innym typem palmy, popularnym szczególnie w południowej Polsce, jest palma krakowska. Jest to kompozycja zbudowana na prostym wierzbowym lub leszczynowym pędzie, na którym płasko i jednostronnie montuje się zasuszone kwiaty, kłosy zbóż, traw oraz ozdoby wykonane z kolorowej bibułki. Przed kościołami najczęściej można kupić palemki złożone z bazi. bukszpanu, farbowanych traw i kocanek ogrodowych. Współczesne środki florystyczne tworzą nowe możliwości wykonywania oryginalnych palm. Na bezlistnym pędzie leszczyny montuje się wycięte z gąbki florystycznej formy: walce, stożki, kule itp., które pokrywa się drobnymi suszonymi elementami roślinnymi i ozdobami z kolorowej krepiny oraz barwnych sznurów. Palmy takie nazwano „gumniskimi". Przez dobór materiału i kolorystyki można rozpoznać intencję autora, który wprowadził nazwy dla poszczególnych egzemplarzy, i tak powstała palma „papieska”, „królewska", „strojna", a także „jutrzenka" i „nadzieja" (wg Władysława Woźnego).

Wielkanoc jest świętem upamiętniającym Zmartwychwstanie Jezusa, a więc zwycięstwa nad śmiercią. To święto życia i wiosennej odnowy jest dla chrześcijan przypomnieniem o wielkiej miłości Boga do ludzi, co „sygnalizuje" również budząca się z zimowego snu przyroda. Dla florysty natomiast to

221

ABC Floiystyki