236

ROZDZIAŁ 11 a Podsystem audio

11 „2_d3_b Wielokanałowy dźwięk przestrzenny

Współczesne systemy nagłaśniające oparte na podsystemie audio komputera klasy PC umożliwiają generowanie przestrzennego dźwięku wielokanałowego w filmach DVD oraz efektów dźwiękowych 3D w grach komputerowych.

Powstało kilka standardów wielokanałowego dźwięku przestrzennego stosowanego w materiałach filmowych:

•    Dolby Digital (DD) AC3 (ang. Audio Codeć). Standard dźwięku wielokanałowego opracowany przez firmę Dolby Laboratories, często stosowany do zapisu dźwięku w filmach. Kompresja dokonywana jest za pomocą kodeka AC3. Standard w zależności od wersji umożliwia obsługę od dwóch do ośmiu kanałów dźwiękowych. Najpopularniejszy to Dolby Digital 5.1 obsługujący sześć niezależnych kanałów dźwiękowych: lewy, centralny, prawy, tylny lewy, tylny prawy oraz kanał niskich częstotliwości. Powstało kilka odmian DD, na przykład:

Dolby Digital EX (6.1, dodatkowy tylny kanał centralny), Dolby Digital Plus (7.1, dwa kanały boczne), Dolby TrueHD (7.1, kompresja bezstratna, przeznaczone dla Blu-ray, HD DVD).

•    Digital Theater Systems (DTS). Standard zapisu dźwięku wielokanałowego stosowany w przemyśle filmowym, umożliwiający obsługę do ośmiu kanałów. DTS 5.1 oferuje lepszą jakość dźwięku niż Dolby Digital 5.1 ze względu na mniejszy stopień kompresji oraz szybszy przesył strumienia danych (ang. bitrate). Rozwinięciem DTS jest DTS ES umożliwiający pracę w trybie 6.1 z dodatkowym kanałem tylnego głośnika centralnego. Kolejne wersje to między innymi: DTS-HD High Resolution Audio (7.1, przeznaczone dla Blu-ray, HD DVD), DTS-HD Master Audio (znane jako DTS++, obsługa wielu kanałów, bitrate do 25 Mb/s, kompresja bezstratna, dla Blu-ray i HD DVD ograniczony do 7.1).

Powstały również standardy umożliwiające prezentowanie wielokanałowego dźwięku przestrzennego w grach komputerowych, które lepiej oddają środowisko akustyczne w grach 3D. Obecnie na rynku kart muzycznych króluje standard EAX (ang. Environ-mental Audio Extensions — środowiskowe rozszerzenia dźwięku) opracowany i rozwijany przez firmę Creative Labs. Rozszerzenia EAX zostały dołączone do interfejsu API firmy Microsoft — DirectX. Obecnie rozróżniamy następujące wersje:

•    EAX 1.0. Wprowadzony w 1998 r. wraz z kartą Sound Blaster Live! zestaw 26 efektów dźwiękowych umożliwiających symulowanie rzeczywistych dźwięków środowiskowych typu korytarz, hala, jaskinia, echo itp.

•    EAX 2.0. Rozszerzenie EAX 1.0 wprowadzające efekt zatrzymywania się dźwięku na obiektach i pozwalające usłyszeć tylko jego odbicia. Standard obsługiwany przez większość kart konkurencyjnych producentów.

•    EAX 3.0 Advanced HD. Wprowadzony wraz z kartami Sound Blaster Audigy 2, umożliwia konwersję sygnału audio DirectX do standardu wielokanałowego 6.1. Dodatkowo wprowadzono efekt łagodnego przejścia z jednego środowiska dźwiękowego do innego.

236