201505284526

___^{MlVU/y CI,CnC})‘l " C»/V..-n,.| „    .

----    ~-^U—V<,6U powieje.    „5

wl«fcl °^hw    N.cmk, kochaj. „_{c w}    '---

.lutami I .liniowi wypadek dniu*    ^ Powiełi rozchodzi ,i, ,y.

Cót. takiego odnalazły w tym utworze diislr/dc? Może w kroju Werteru czytań -^Czc8° ^{Polkl nie} zdołały _llW8pólczC«niony mit o miłości trwalszej ni> .^P°^w,eść Sienkiewicza jako widziano nową, oryginalną, słowiańska wers' h ^{W Ploszowsk,m} zagubionego, jak on cierpiącego na „ból istnieniu’^ ^ ^L°^Uy' ^{iak on}

Wskazany tu trop werterowski nic iest mii ,    ' c

licz t/ogmatu¹, choć werteryzm w literaturze _n^{Cm ohcy} P°^,sk'^cj recepcji wieści XIX Wieku, nie wydaje sic nmbU-rr,,^^' ^szczc8^{ólnie w} P°-j zbadanym. Znamienny jest hrak tego hasta vv    P^r/cmyślanym

XIX wlckic, odsyłacze kierują czytelnika ku \    ^ '^,cra"^,ryP^olsk«-'j

śei", „samobójstwu”.    V^mił°-

ucz wyraziste, wyznaczniki werteryzmu. Współwy^pują one w S-wnatu, Określa te zdawałoby s.ę wyraziście postać głównego boha-lem. A jednak Julian Krzyżanowski, który widział w Płoszowskim potomka romantycznych I iamlctów, takich jak Kordian i hrabia Henryk, który wzór-CJI dla dziejów miłości polskiego bczdogmatowca doszukał się w Eugeniuszu Onieginie, tego jednego, zasadniczego przecież powinowactwa nie dostrzegł⁸, lym bardziej to dziwne, że w wypadku Cierpień młodego Wertera i Bez dogmatu mamy do czynienia, jakby powiedział Stefan Chwin, z „«allogcnctycznym» pograniczem bycia i formy”⁹. Ten sam problem egzystencjalny związany z pesymistycznym poczuciem bezsensu życia i niezgodą na obowiązujące konwencje wpisany został w powieść-wyznanie, powieść-spowiedź chorej duszy. 1 nie ma tu znaczenia, że Werter czyni swe wyznania w listach, a Płoszowski w dzienniku intymnym. Funkcja obu tych relacji jest podobna - chodzi o szczerość, a co za tym idzie psychologiczne uprawomocnienie i swoiste zobiektywizowanie decyzji jednostkowych.

Chwin ma rację, kiedy mówi, że „istnieje nie tylko pamięć form i znaczeń, którą opisuje poetyka, i pamięć rozwiązań egzystencjalnych, które

6    (Jy( jm; J. Krzyżanowski, Henryka Sienkiewicza żywot i sprawy, Warszawa 1966, s. \58.

⁷    Wymieńmy dla przykładu: Z. Falkowski, Ogień i łzy Wertera, „Przegląd Powszechny” 1932, t. 194. s. 48 76; E. Grotcn-Sonecka, Światła i cienie „Bez dogmatu”, „PamiętnikLite-racki’’ 1952, s. 165-166; S. Mercsiński, Henryk Sienkiewicz wobec tradycji romantycznej,

Kielce 1992, s. 74-76.

^K J. Krzyżanowski, Twórczość Henryka Sienkiewicza, Warszawa 1970, s. 290, 293.

9 5 Chwin, Romantyczna przestrzeń wyobraźni, Bydgoszcz 1989, s. 24.